انواع كويرهاي ايران

بطور کلی می توان کویرهای ایران را براساس خصوصیات عمومی سطح آنها به ۷ گروه زیر طبقه بندی نمود. البته این طبقه بندی همیشه کاملا مشخص نیست و گاهی خصوصیات برخی از گروهها با هم همپوشی دارند. بطور کلی انواع A یعنی کویرهای رسی و E یا کویرهای نمک و G یا کویر دریاچه های دایمی کاملا مشخص هستند و می توانند در گوشه های یک مثلث قرار گیرند. از طرف دیگر انواع B و F یعنی کویرهای رسی خیس و دریاچه های موقت در طبقه بندی فوق، در حد واسط بین انواع A و G قرار دارند و نوع C یا کویرهای رسی همراه با نمکزار بین A و E قرار دارد.
نوع D یا کویرهای رسی خیس همراه با نمکزار می تواند در مرکز مثلث قراربگیرد. برای انواع کویرهای اختصاصی، مثل کویرهای همراه با مخروط افکنه دلتایی، کویرهای C خیس همراه با نمکزار ولی بدون صفحات رسی و یک کویر با یک دریاچه دایمی و یک دریاچه فصلی کنار گذارده شده اند. نوع D یا کویرهای رسی خیس همراه با نمکزار می تواند در مرکز مثلث قراربگیرد. برای انواع کویرهای اختصاصی، مثل کویرهای همراه با مخروط افکنه دلتایی، کویرهای C خیس همراه با نمکزار ولی بدون صفحات رسی و یک کویر با یک دریاچه دایمی و یک دریاچه فصلی کنار گذارده شده اند.
الف) گروه A: کویرهای رسی
به استثنای کویر سبزوار که مخروط افکنه دلتایی نیز دارد، بر روی سطح کویرهای این گروه غیر از صفحات رسی هیچ نوع پوشش دیگری دیده نمی شود.
تعداد کویرهای متعلق به این گروه ۲۷ عدد است که برابر با ۴۵ درصد تعداد کل کویرها و ۱۴ درصد سطح کل کویرهای ایران می باشد. ۳۹ درصد سطح کل صفحات رسی کویرهای ایران در این گروه قرار گرفته است. سطح صفحات رسی در این کویرها از ۳۵ تا ۲۱۰۳ کیلومتر مربع تغییر می نماید که مورد دوم آن متعلق به کویر سبزوار (۶) است.
این گونه کویرها بیش از همه در شبکه داخلی ایران گسترش دارند چگونگی پیدایش این گونه کویرها شبیه سایر کویرها است. مگر آنکه تکامل آنها بوسیله نمک بیشتر رسوبات و عمق آب زیرزمینی آنها تغییر نماید.
برای تشکیل یک کویر رسی به چاله بسته ای نیاز است که از نظر هیدرولوژیکی میزان تبخیر آن دیر یا زود زیادتر از میزان هرزابهای وارده به آن خواهد شد. ممکن است این نوع کویرها بستر یک دریاچه قدیمی و یا باطلاق فصلی باشند که سطح آنها بصورت موسمی حاوی قشر نازکی از آب باشد که رسوبات ریز مخروط افکنه آبرفتی را نیز با خود حمل می کند. البته همیشه تمیز بین این دو نوع تکامل، بخصوص وقتی رسوبات آن یکدست نبوده و بطور ضعیفی تفکیک شده باشند آسان نیست. به استثنای کویرهای نیریز و شیراز (۵۹ و ۶۰) که اطراف آنها را نوار سا حلی تکامل یافته ای فرا گرفته است، در اطراف کویرهای ایران چنین آثاری دیده نمی شود. بنابراین می توان تصور نمود که سطح کویرهای داخلی ایران را در دوره های مرطوب گذشته، فقط آب کم عمیقی فراگرفته بوده است. در نتیجه چنین به نظر می رسد که کویرهای رسی بر اثر تجمع لایه های نازک از مواد ریز فصلی رشد نموده اند و وجود لایه های درشت تر در این رسوبات نشان دهنده طغیانهای غیرعادی بر روی این صفحات است. پس از تشکیل، کویرهای رسی ممکن است براثر تغییر شرایط هیدرولوژیکی، بر اثر تغییر شرایط جوی، و یا تغییر شکل چاله، تغییر یابند مثلا تشکیل صفحات باد کرده بر روی آنها و یا توسعه گیاهان فرآتیک بر روی بعضی نقاط آن و بالاخره تشکیل کپه هایی از گیاهان فرآتیک بر اثر بالا آمدن سطح آب زیرزمینی بر روی این صفحات، در حالی که پایین رفتن سطح آب زیرزمینی موجب سخت شدن بیشتر صفحات رسی می گردد. ایجاد حرکات تکتونیک بر روی این صفحات و یا جریان هرز آبهای سطحی بر روی این نوع کویرها (مانند کویر سبزوار "۶") می تواند موجب تشکیل بریدگیهایی بر روی سطح آنها بشود. تغییرات دیگر سطحی در بخشهای قبل مورد بحث قرار گرفته است.
ب) گروه B: کویرهای رسی خیس
کویرهای این گروه دارای صفحات رسی و حوزه خیس هستند. در واقع مواد تشکیل دهنده این کویرها با کویرهای رسی شبیه است، با این تفاوت که سطح قسمتی از آن (حوزه خیس) پایین تر از سطح آب زیرزمینی تابستانه است. تعداد کویرهای این گروه پنج عدد است که ۸ درصد سطح این کویرها و یا دو درصد سطح کل کویرهای ایران را شامل می شود. وسعت سطح آنها بین ۱۷۰ تا ۴۲۵ کیلومتر مربع در تغییر است که مورد دوم آن به سطح کویر شمال غربی سیرجان تعلق دارد (کویر ۵۸).
نوار خیس موجود بر روی سه کویر آن (کویرهای سیاه کوه، کویر شمال غربی زرین و کویر میدان گل ۹-۴۲-۵۸) در مجاورت مخروط افکنه آبرفتی قرار دارد و در دو مورد کویر دیگر (کویرهای گنوگون و کویر شمال شرقی زرین ۴۱ و ۴۳) نوار خیس حد میانی صفحات رسی قرار گرفته است. کویرهای پنجگانه فوق الذکر قسمتی از سه آبخیز داخلی ایران را که از نظر شرایط جوی مناسبتر از آبخیزهای جنوب شرقی است پوشانده اند .
در مورد ۴ کویر از کویرهای پنجگانه فوق الذکر (۹ و ۴۲ و ۴۳ و ۵۸) شواهد موروفولوژیکی نشان می دهد که حوزه خیس آنها در سالهای اخیر وسعت بیشتری یافته اند و در یکی از آنها (۹) شواهد لایه بندی نیز نظریه فوق را تایید می نماید. همه این ارقام نشان دهنده آن است که کویرهای رسی خیس از کویرهای رسی و بر اثر بالا آمدن سطح آب زیرزمینی در سالهای اخیر بوجود آمده اند.
ج) گروه C: کویرهای رسی همراه با نمکزار
بطوری که از عنوان فوق نیز بر می آید، سطح این کویرها از صفحات رسی و نمکزار پوشیده شده است و کویر میدان لوار (۵۴) از جمله این کویرها است. تعداد این کویرها در مجموع ۷ عدد می باشد که ۱۲ درصد تعداد کل کویرها است و سطح آنها برابر با ده درصد سطح کل کویرهای ایران می باشد. وسعت سطح کویرهای این گروه بین ۱۶۲۵ – ۱۱۵ کیلومتر مربع در تغییر است.
در کویرهای کف و میدان لودار (۱۴ و ۵۴)، موقعیت نمکزار، حاشیه ای است، در حالی که در پنج کویر دیگر یعنی کویرهای اردستان – شمال شرقی – عقدا – بافق – سیرجان (۳۰ و ۴۴ و ۴۵ و ۴۶ و ۵۶) دارای موقعیتی مرکزی است. به استثنای کویر کف (۲۴) که در حد مرزی ایران و افغانستان قرار گرفته است، سایر کویرهای این گروه در آبخیزهای یزد و اصفهان قرار دارند و همه این کویرها از نظر میزان بارندگی سالیانه و هرز ابهای سطحی نسبت به بیشتر کویرهای سیستم زهکشی داخلی ایران وضع بهتری دارند.
کویرهای رسی همراه با نمکزار عموما در چاله و آبخیزهایی قرار دارند که دارای سنگهای دوره میوسن و بدون شک تبخیری هستند. همه کویرهای آبخیز یزد، (کویرهای شماره ۴۰ و ۴۴ و ۴۵) نمکزارهایی دارند که در سالهای اخیر اطراف آنها را بطور موضعی نوار سفیدی از نمک تازه فرا گرفته است. تشکیل وسیع این پوشش، بر روی عکسهای هوایی و در بررسی صحرایی کویرهای شماره ۴۰ و ۴۵ نشان می دهد که در سالهای اخیر نمک موجود در صفحات بلندتر که در گذشته به علت بالا بودن سطح آب زیرزمینی و یا طغیان هرز آبهای شور تشکیل شده بوده است، شسته شده و به مناطق پس تر انتقال یافته است. جریان چشمه ها بر روی کویر قدیمی کف (۱۴) و تشکیل حفره های کارستی محدود بر روی نمکزار آن و شور شدن سطح صفحات رسی کویر سیرجان (۵۶)، همه نشان دهنده آن است که سطح آب زیرزمینی در هر دو کویر فوق در سالهای اخیر بالا آمده است.
تمام این مشاهدات نشان می دهد که در سالهای اخیر در این کویرها، به دنبال یک دوره خشک، میزان هرز آبهای سطحی افزایش یافته و سطح آب زیرزمینی آنها بالا آمده است. چنین به نظر می رسد که کویرهای رسی همراه با نمکزار، حد واسطی بین کویرهای رسی و کویرهای نمک هستند و در درجه اول بوسیله موقعیت سنگهای دوره میوسن کنترل می گردند. سنگهای تبخیری دوره میوسن و قشر نمکی در آبخیز یزد به طرف جنوب کاهش می یابد. در عین حال لازم است یادآور شویم که آب زیرزمینی که در بعضی نقاط سطح کویر (۴۰) را قطع می کند، در کویر شماره ۴۹ در عمق بیست متری قرار گرفته است. بدین جهت اگر نمکی هم در رسوبات کویر (۴۹) وجود می داشت، باید شسته شده باشد.

آب نمك انرژي ارزان و قابل بازيافت

پژوهشگران در حال بررسي يك منبع انرژي قابل بازيابي هستند. با ساخت كارخانه هايي رودخانه ها مي توان با كمك تفاوت ميزان نمك آب دريا و آب شيرين برق توليد كرد. در بلژيكمدلهاي نمونه اي از اين كارخانه ها ساخته شده است ،اما با وجود اين هنوز براي توليد برقاز اين روش چند سال زمان نياز است.
وقتي دو مايع با ميزان نمك متفاوت در يك لوله قرار ميگيرند و به وسيله ديواري كه 50%نفوذ پذير است از هم جدا مي شوند آب جريان مي يابد اما دانه هاي نمك جابه جا نمي شوند .اين پديده كه اسمز نام دارد،پايه اين روش جديد براي توليد برق است.
در چنين شرايطي وبا برخورد عوامل مختلف تفاوت ميزان نمك قابل مقايسه است. برق از طرف ميزان نمك كم به وسيله ديواره باريك به منطقه با ميزان نمك بالا حركت ميكند ، به اين ترتيب فشار بالا مي رود و با بالاتررفتن فشار دروني پايداري كاهش مي يابدو در نهايت به وسيله انفجار فشار كم مي شود.
دانشمندان بر پايه اين فرايند قادر به توليد منبعي قابل باز سازي ازانرژي هستند. اين ايده به استفاده از تفاوت تجمع نمك ميان آب شور دريا و آب شيرين رود خانه بر مي گردد. در دهانه رودخانه همان جا كه اين دو با هم برخورد مي كنند امكان ساخت يككار خانه اسمز وجود دارد. با چنين تأسيساتي آب شيرين و آب شور در يك وان با ديواره هايي با نفوذ پذيري 50%جاريمي شوند. آب شيرين در اب شور دريا جاري مي شود وبه اين ترتيب با ميزان بالاي آب فشار زيادي توليد مي شود. مقداري از اين آب اضافي را مي توان در توربين ها استفاده كرد.
اگر چه اين ايده اولين بار در دهه 70 ميلادي مطرح شده است،اما دانش سيستم كارخانه اسمز بيشتر از سالهاي ابتدايي كودكستان پيشرفت نكرده است. ابتدا بازدهي اين سيستم فقط0.1وات براي هر متر مربع برق بود. پس از 3سال اين مقدار به حدود 2وات براي هر متر مربع رسيد. دولت بلژيك سازماني ترتيب دادكه هدف آن بالا بردن باز دهي كارخانه اسمزتاميزان 5وات براي هر متر مربع است. اشتاين اسكيل هاگن از سازمان انرژي بلژيك مي گويد:از آنجا كه ديواره ما بين از نظر اقتصادي گران است بايد چاره اي براي ارزان ترتمام شدن چرخه اين انرژي جديد انديشيد. در آينده با پيشرفت اين كارخانه ها و استفاده از روش هاي اقتصادي ترباز دهي آب و نمك درست مثل انرژي حاصل از باد و نور خورشيد بدون ضرروآسيب به محيط زيست قابل استفاده خواهد بود و البته آب روز وشب ودر هر آب وهوايي در دسترس است.

مترجم:L.A
منبع :wissenschaft.de

مراتع ، جایگاه و اهمیت آن در جهان ، ایران و استان همدان

طبق آمار سازمان خواروبار و كشاورزي ، حدود 133/2 ميليارد هكتار مرتع در دنيا وجود دارد. بیشتر سطح خشکی های جهان را مراتع در برگرفته اند طبق آمار اعلام شده توسط کوک و همکارانش (1986) بیشترین سطح کره زمین به مراتع اختصاص یافته است ، بطوریکه مراتع 43% ، جنگلها 18% ، اراضی کشاورزی 20% ، مناطق مسکونی _ صنعتی 4% و اراضی بدون استفاده ( یخچالها و قلل کوهها ) 15% سطح زمین را پوشانیده است
طبق برآورد هدی (1975) مراتع 47% ، اراضی کشاورزی 10% ، جنگلهای تجاری 28% و پوششهای دايمی یخی 15% خشکیها را شامل می گردند .

1- وضعیت مراتع در ایران :
مساحت ایران 164 میلیون هکتار است که از این میزان 4/12 میلیون هکتار اراضی جنگلی ، 90 میلیون هکتار مرتع ، 2/43 میلیون هکتار بیابان و کویر و حدود 4/18 میلیون هکتار اراضی زراعی و باغها را به خود اختصاص داده اند . شایان توجه است که ازکل مراتع ایران فقط 3/9 میلیون هکتار جزء مراتع خوب درجه بندی شده است (3) (4) .
بر طبق نظر پابوت (1965) ، مساحت مراتع ايران حدود 94 ميليون هكتار و بر اساس آمار منتشره از سازمان جنگلها ، مراتع و آبخيزداري كشور 90 ميليون هكتار مي باشد كه در اين ميان سهم مراتع فقير حدود 3/43 % مراتع متوسط 3/37 % و مراتع خوب 3/9 % مي باشد (6) .
دفترفنی مرتع ، سطح مراتع ایران را 80-70 میلیون هکتار برآورد کرده است (5) . تقی بهرامی در سال 1333 سطح مراتع ایران را 15 میلیون هکتار ، نیکنام در سال 1341 ، 100 میلیون هکتار شیدایی و نعمتی در سال 1357 ، 106 میلیون هکتار و شرکت اف ام سی آمریکا در سال 1975 ، با استفاده از تصاویر ماهواره ای مراتع ایران را 90 میلیون هکتار تخمین زد ، که تخمین فوق با بهره گیری از عکسهای هوایی دارای صحت بالاتری نسبت به سایر تخمین ها است (6) . حدود 46 میلیون واحد دامی مازاد در مراتع وجود دارد و این تعداد باعث افزایش فرسایش خاک در مراتع می گردند . جمعیت بهره بردار مرتع نیز 7/5 برابر توان مراتع برآورد شده است .
بررسی ها نشان می دهند که یک خانوار در مدت 7 ماه به حداقل 500 هکتار مرتع نیاز دارد در این صورت 180 هزار خانوار می توانند از مراتع ایران استفاده کنند اما در حال حاضر 916 هزار خانوار بهره بردار از مراتع بهره برداری می نمایند (6) . از نظر اقتصادی زیان ناشی از تخریب اکوسیستمهای مرتعی به مراتب بیشتر از تولید علوفه ، گوشت و سایر فرآورده های لبنی است و ادامه بهره برداری های غیراصولی و بی رویه به نابودی منابع آب و خاک و ذخایر غنی کربن این سرزمین می انجامد . متاسفانه مدیریت غلط در گذشته و حال نتوانسته است فرصت مناسب برای مرتعداری علمی و اصولی ایجاد نماید و به بهانه تامین زندگی بهره برداران روستایی و عشایری استفاده بی رویه از مراتع بیش از پیش ادامه دارد .

2-وضعیت مراتع در استان همدان :
استان همدان با مساحت 1949300 هكتار در غرب ايران ، بين طولهاي جغرافيايي ' 34 º 47 تا ' 36º 49 و عرضهاي '59 º 33 تا ' 48 º35 واقع شده است و بخشي از زاگرس مياني و فلات مركزي ايران را در بر مي گيرد و در حدود 2/1 درصد مساحت کل کشور را بخود اختصاص داده است (17) . استان همدان از شمال به استان زنجان از شمال شرقي به استان قزوين ، از شرق به استان مركزي ، از جنوب به استان لرستان و از غرب به استانهاي كردستان و كرمانشاه محدود مي شود .
ارتفاعات منطقه به طور عمده در امتداد شمالغربي – جنوب شرقي گسترده شده و استان همدان را به دو ناحيه شمالي - شرقي و جنوبي - غربي تقسيم كرده است. قله الوند با ارتفاع 3580 متر بلندترين نقطه در استان و بعد از آن كوه گرين با ارتفاع 3188 متر در جنوب استان و كوه چراغي با ارتفاع 2898 متر در شمال استان مرتفعترین نقاط محسوب می شوند .
پست ترين نقطه ، خروجي رودخانه گاماسياب ( 1380 متر ) مي باشد . بر اساس آخرين تقسيمات كشوري (در سال 1379 ) استان همدان داراي 8 شهرستان ، 24 شهر ، 20 بخش70 دهستان و 1114 آبادي داراي سكنه مي باشد . تراكم نسبي جمعيت استان 2/88 نفر در كيلومتر مربع است كه اين رقم 39/2 برابر تراكم نسبي كشور مي باشد (7) . مراتع استان همدان با وسعتي حدود 905541 هكتار ، نقش عمده اي در ترسیب کربن ، توليد علوفه ، تنوع زيستي ، معيشت و در آمد خانوارهاي روستايي و عشايري دارد.
از اين ميزان 44414 هكتار مراتع درجه یک ، 305881 هكتار مراتع درجه دو و 555246 هكتار را مراتع درجه سه تشكيل داده اند . ارزش توليد علوفه مراتع استان 120 هزار تن گزارش شده است (7) .
سيماي طبيعي استان همدان به طور عمده به مراتع اختصاص دارد و سطح ناچيزي از جنگلهاي طبيعي غرب (35176 هكتار ) نيز در استان موجود است . ويژگي توپوگرافي مراتع استان شامل ارتفاعات ، تپه ماهورها ، مناطق پرشيب ، سنگلاخي و صعب العبور می باشد .

3- ارزش اقتصادی مراتع
منابع طبیعی هر کشور سرمایه ای ملی به حساب می آید که به نسل حاضر و آینده تعلق دارد . رشد و توسعه اقتصادی کشور و خصوصا بخش کشاورزی به منابع طبیعی تجدیدشونده مانند جنگلها ، مراتع ، آب و زمین متکی است . منابع طبیعی تجدیدشونده هم به عنوان نهاده درتولید و هم به عنوان ستاده مطرح است . آب ، زمین ، چوب جنگل ، علوفه مراتع ، آبزیان و شیلات ، گیاهان دارویی ، صنعتی و تولید اکسیژن ، ستاده محسوب می شود (7) .
بنابر نظر هاینس در ایران قسمت اعظم علوفه دامی ( 88 درصد) بخصوص علوفه مورد نیاز گوسفند و بز از مراتع تامین می گردد (5) .
مراتع علاوه بر ارزشی که در تولید و تامین علوفه دارند ، از سایر جهات نیز دارای اهمیت اند .
یک ارزیابی نشان می دهد که ارزش یک هکتار مرتع در سال معادل 232 دلار است که 25 درصد این میزان مربوط به تولید علوفه و 75 درصد آن مربوط به ارزشهای زیست محیطی است .
به عبارتی ارزش اقتصادی مراتع چهار برابر تولید (7/10 میلیون تن ) علوفه ای است که سالانه از مراتع بدست می آید (8) .
ارزش هر هکتار مرتع به شرح زیر است :
تنظیم گاز اتمسفری 7 دلار / تنظیم چرخه آب 3دلار / جلوگیری از فرسایش 27 دلار / تشکیل خاک 1 دلار / مهار آلودگی 87 دلار / گرده افشانی 25 دلار / کنترل بیولوژیک 23 دلار / تولید مواد خام یا علوفه 57 دلار / ارزش تفرجگاهی 2 دلار
و نیز ارزش مراتع در ترسیب کربن اتمسفری که در هر منطقه آب و هوایی و با توجه به گونه های گیاهی موجود باید بررسی و محاسبه گردد (9).

منابع :

1-Cook, C.W. 1972. Comparative nutrient values of forbs, grasses and shrubs. In wild land shrubs : their Biology and utilization.
2-Heady , H.F.,1975. Rangeland Management , MC Graw, Hill Book, company, San Francisco, U.S.A.
3-برنامه پنجساله کشاوزی و منابع طبیعی . 1367 . سازمان برنامه و بودجه
4-گزارش وضع موجود منابع طبیعی . 1371 . وزارت جهادکشاورزی ، سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور .
5-مقدم ، م . 1379 . مرتع و مرتعداری ، انتشارات دانشگاه تهران .
6-ویزه نامه منابع طبیعی ایران ، دیروز ، امروز ، فردا . 1383 . وزارت جهادکشاورزی ، سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری کشور .
7- خلیلیان ، ص . 1378 . اقتصاد منابع طبیعی . اتنشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع .
8-ویژه نامه منابع طبیعی ، دیروز ، امروز و فردا. 1383.وزارت جهادکشاورزی. سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیزداری
9- کلاهچی ، ن . بررسی ترسیب کربن در گیاهان بوته ای غالب و خاک ، پایان نامه کارشناسی ارشد

ما چه باید بکنیم؟

با توجه به پیش رفت جوامع شهری و توسعه و گسترش شهرها وظایف هر شهروند در حفظ و نگهداری محیط زیست و بهداشت محیط چیست ؟ منابع دینی چه قوانین و دستوراتی را در این موضوعات ارائه می دهند؟

مکتب حیات بخش اسلام دین جامع و کاملی است، بدیهی است که با این ویژگی تمام نیازهای مختلف زندگی انسان در آن لحاظ شده و برای تمام مسائل مورد نیاز زندگی فردی و اجتماعی وی مقررات و قوانینی دارد.
از جمله مسائلی که مورد توجه اسلام بوده و هست، نحوه زندگی اجتماعی و محیط زیست اوست. از آنجا که « آب » و «هوا» از عوامل بسیار مهم و فوق العاده حیاتی می باشند، و استفاده از آب و هوای پاک و سالم یکی از نیازهای ضروری انسان شمرده شده است، طبق دستورات اسلام آلوده کردن آنها حرام و از گناهان بزرگ تلقی می شود. علاوه بر اینکه این کار کفران نعمت های الهی هم محسوب می گردد و گناهی است نابخشودنی.
ضرورت حفظ بهداشت محیط که یکی از موضوعات بسیار جدی و اساسی امروز جوامع انسانی است و مسائلی از این دست و هر آنچه را که جوامع مدرن و صنعتی امروز به اهمیت آنها پی برده، از مسائلی است که دین اسلام و پیشوایان ما در حدود 1400سال قبل آنها را متذکر شده اند و پیروان خویش را به رعایت قوانین و مقررات مربوطه و اجرای دستورات و قوانین اجتماعی و فردی ملزم کرده اند و برای حفظ و نگهداری محیط زیست و بهداشت آن، راهکار نشان داده اند.
دستوراتی از قبیل اینکه:
1- هر چیزی که خوردنش (استنشاق، نوشیدن) برای بدن انسان ضرر داشته باشد، خوردنش حرام است، مگر ضرورت اقتضا کند.
2- زباله ها را شب در خانه های خود نگه ندارید و آن را روز به بیرون از خانه منتقل کنید.
3- ازایجاد آلودگی، کنار آب روان و جوی خوش گوار و زیر درخت میوه دار یا در مسیر راه و ...، خود داری کنید.
4- اگر رستاخیز (قیامت) برپا شد و نهالی در دست یکی از شماست، اگر می تواند، آن را بکارد.
و صدها قانون و توصیه های اخلاقی دیگر، باعث شده است که یک شهروند مسلمان حفظ و نگهداری محیط زیست و بهداشت محیط را از وظایف اصلی خود تلقی کند.

GIS چيست؟

GIS چيست؟
سيستم اطلاعات جغرافيايي(Geographic Information Systems) يا GIS يک سيستم کامپيوتري براي مديريت و تجزيه و تحليل اطلاعات مکاني بوده که قابليت جمع آوري، ذخيره، تجزيه وتحليل و نمايش اطلاعات جغرافيايي (مکاني) را دارد.
داده هادريک (GIS) بر اساس موقعيتشان نشان داده مي شوند.
تکنولوژي GIS با جمع آوري و تلفيق اطلاعات پايگاه داده هاي معمولي، به وسيله تصوير سازي و استفاده از آناليز هاي جغرافيايي، اطلاعاتي را براي تهيه نقشه ها فراهم مي سازد. اين اطلاعات به منظور واضح تر جلوه دادن رويدادها ، پيش بيني نتايج و تهيه نقشه ها به کار گرفته مي شوند.
دريک سيستم اطلاعات جغرافيايي واژه جغرافيايي يا(Geographic) عبارت است از موقعيت موضوع هاي داده ها، برحسب مختصاتجغرافيايي (طول و عرض). واژه (Information) يا اطلاعات نشان مي دهد که داده ها در GIS براي ارائه دانسته هاي مفيد، نه تنها به صورت نقشه ها و تصاوير رنگي بلکه بصورت گرافيک هاي آماري، جداول و پاسخ هاي نمايشي متنوعي به منظور جستجوهاي عملي سازماندهي مي شوند.
واژه(System) يا سيستم نيز نشان دهنده اين است که GIS از چندين قسمت متصل و وابسته به يکديگر براي کارکرد هاي گوناگون، ساخته شده است
مؤلفه هاي GIS:
يک سيستم GIS شامل يک بسته کامپيوتري (شامل سخت افزار و نرم افزار) از برنامه هاي رايانه اي با يک واسطه کاربر مي باشد که دست يابي به عمليات واهداف ويژه اي را فراهم مي سازد. مؤلفه هاي چنين سيستمي به ترتيب عبارتند از: کاربران، سخت افزارها، نرم افزارها، اطلاعات و روش ها.

مولفه هاي يک سيستم اطلاعات جغرافيايي
مؤلفه هاي چنين سيستمي به ترتيب عبارتند از:
( 1کاربران (User): مهارت در انتخاب و استفاده از ابزارها دريک سيستم اطلاعات جغرافيايي وشناخت کافي از اطلاعاتي که استفاده مي شوند، يکي از موارد اساسي براي موفقيت در استفاده از تکنولوژي GIS است، که اين از وظايف يک کاربر مي باشد
2)سخت افزارها (Software): امروزه شبکه هاي GIS شامل تعدادي workstation, x-station، کامپيوترهاي شخصي، چاپگرها و پلاترها مي باشد که معرف مؤلفه سخت افزاريک سيستم اطلاعات جغرافيايي مي باشند.
3) نرم افزارها (Hardware): به منظور استفاده بهتر از يک سيستم اطلاعات جغرافيايي، استفاده از نرم افزارهاي به روز و توانمند توصيه مي شود.
4) اطلاعات (Data): قلب هر GIS پايگاههاي اطلاعاتي آن است. در اين پايگاهها به پرسش هايي از قبيل چه شکلي است؟ کجاست؟ و چگونه به ديگر اشکال مرتبط مي شود، داده مي شود.
5)روش ها (Methods): شيوه هاي صحيح به کارگيري اطلاعات درجهت رسيدن به اهداف ويژه دريک سيستم اطلاعات جغرافيايي از مهمترين مؤلفه هاي آن است
مدلهاي داده هاي مکاني:
سيستم اطلاعات جغرافيايي وکامپيوترها را نمي توان به طور مستقيم براي جهان واقعي به کار برد، زيرا کامپيوترها ي ديجيتالي براساس اعداد يا کاراکترهايي که در درون خود به صورت اعداد دو رقمي نگهداري مي کنند، عمل مي نمايند.
بنابراين پديده هاي مورد نظردر جهان واقعي در يک سيستم کامپيوتري، بايد به شکل نمادين عرضه شوند. پس ابتدا بايد مرحله جمع آوري داده ها انجام گيرد و سپس فرايند فشرده سازي گستره زمين شناسي، ساختار، خواص ژئو فيزيکي يا هر ويژگي ديگري از سطح زمين که اطلاعات آن گردآوري شده بود، به شکل قابل دستيابي در کامپيوتر با استفاده از مدلهاي نمادين صورت گيرد.
شمايي ازمدل سازي جهان واقعي
هر نقشه زمين شناسي يک مدل نمادين است زيرا گستره ساده شده قسمتي از جهان واقعي است که از زاويه ديد زمين شناس صحرايي مشاهده شده است. مولفه هاي مدل گفته شده عوارض مکاني هستند که به تقريب همان موجوديتهاي مستقل جهان واقعي هستند که بر روي نقشه توسط نمادهاي گرافيکي عرضه مي شوند.
تمام مدلهاي داده هاي مکاني از عوارض مکاني جداگانه نظير نقاط، خطوط، نواحي، حجم ها و سطوح تشکيل مي شوند، اين عوارض مکاني توسط خصوصياتي که هم مکاني وهم غير مکاني هستند، مشخص ميگردند. ( توصيف رقومي عوارض و خصوصيات آنها مجموعه هاي داده هاي مکاني راشامل مي شود).
ورودي و خروجي داده ها:
براي اينکه يک سيستم اطلاعات جغرافيايي مفيد واقع گردد، بايد قادر به دريافت و توليد اطلاعات به صورت موثر باشد. توابع ورودي و خروجي داده ها، مفاهيمي هستند که توسط آنها يک GIS با جهان خارج ارتباط برقرار مي کند.
شمايي کلي ازورودي وخروجي داده ها دريک سيستم اطلاعات جغرافيايي

-ورودي داده ها عبارتند از روند کد گذاري داده ها به يک شکل خوانا توسط کامپيوتر و قرار دادن داده ها در پايگاه اطلاعاتي GIS.
داده هايي که در سيستم اطلاعات جغرافيايي مي توانند وارد شوند دو نوع هستند:
1)داده هاي مکاني که موقعيت جغرافيايي عوارض را نشان مي دهند ( مانند نقاط يا خطوطي که عوارض جغرافيايي مانند خيابان، درياچه و غيره را نشان مي دهند).
انواع داده هاي مکاني(نقطه،خط و پلي گون)
2)داده هاي توصيفي غير مکاني که به توصيف خصوصيات عوارض مي پردازند،مثل شوري آب يک درياچه و يا اطلاعاتي مانند اسم يک خيابان.
ورود داده ها به يک سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) مي تواند به اشکال، ثبت توسط صفحه کليد، هندسه مختصات، رقومي کردن دستي، اسکن کردن و وارد کردن فايل هاي رقومي موجود، صورت گيرد خروجي داده ها روندي است که توسط آن اطلاعات حاصل از GIS به يک شکل مناسب جهت استفاده کاربر ارائه مي شود.
داده ها به يکي از سه فرمت زير خارج مي شوند
Hard copy(1نمايش دائمي، مثل اطلاعات روي کاغذ، فيلم عکاسي و موارد مشابه
Soft copy (2نمايش روي صفحه نمايش کامپيوتري
Electronic(3خروجي در فرمت الکترونيکي شامل فايل هاي کامپيوتري مي باشد
نمونه اي ازخروجي اطلاعات به صورت Hard Copy

مراحل ايجاد و برپاييGIS درقالب پروژه:
ايجاد و برپاييGIS درقالب يک پروژه شامل مراحل ورودي داده ها، مديريت داده ها، تجزيه و تحليل و پردازش داده ها ودرنهايت خروجي داده ها مي باشد.
شمايي از مراحل ايجاد و برپاييGIS درقالب پروژه

1)ورودي داده ها (Data Input)
مؤلفه ورودي داده ها، آنها را از شکل موجودشان به شکلي يا صورتي قابل استفاده در GIS تبديل مي کند. در اين مرحله داده هاي زمين مرجع که به صورت نقشه هاي کاغذي، جداولي از اطلاعات توصيفي، فايل هاي الکترونيک و اطلاعات توصيفي مروبط به آنها، عکس هاي هوايي ويا تصاوير ماهواره اي مي باشند، طبق استانداردهاي مورد نظر، براي دقت خروجي هايي که قرار است تهيه گردند، مورد ارزيابي قرار مي گيرند.
2 )مديريت داده ها(Data Management)
اين مرحله شامل توابعي براي ذخيره، نگهداري و بازيابي اطلاعات موجود در پايگاه داده ها مي باشد.
3)تجزيه و تحليل و پردازش داده ها(Data Manipulation & Analysis)
شامل مجموعه فعاليتهايي مي شود که توسط نرم افزارها، سخت افزارها وکاربر، برروي داده ها به منظور آماده سازي و پردازش آنها براي مراحل بعد صورت مي گيرد.
4)خروجي داده ها(Data Output)
توابع خروجي مورد استفاده بر اساس نيازهاي کاربران تعيين مي شود، لذا داده هاي خروجي به اشکال مختلف از قبيل نقشه، جداول، يا به صورت نوشتارهاي کاغذي (hard copy) ويا به صورت رقومي (soft copy) ارائه مي گردند

روش HAZOPدر ارزیابی زیست محیطی پروژه های مهم

روش HAZOP :
این روش کیفی بوده و برای شناسایی ریسک های بسیار خطرناک به کار میرود و همچنین از تیمی متخصص در همه علوم بهره گرفته میشود.
هدف:شناسایی خطرات بالقوه فرآیند که قبل از آن نیز انحراف سیستم از اهداف تعیین شده شناسایی میگردد.
این روش برای سیستم های پیچیده مناسب بوده و سخت افزار سیستم را به گونه ای جامع بررسی مینماید نتایج حاصل نیز بسیار مفصل و دقیق هستند.
معایب:وقت گیر بوده و امکان حصول نتیجه در نقص های چند عاملی وجود ندارد.
شرح کار:تیم منتخب تلفیق عبارات راهنما (هیچ،بیشتر،کمتر،معکوس)که در مورد فرآیند صادق است وبا حالات مختلف و وضعیت های فرآیند (جریان ،فشار،دما و...) ارتباط پیدا میکند.را از طریق طوفان ذهنی بررسی کرده و میتواند انحرافات احتمالی بدترین پیامد را دنبال نماید.
چه میشود اگر(WHAT IF METOD) :
در این روش با پرسش نتایج حاصل از وقوع یک رویداد مشخص ریسک ها شناسایی شده و روش های کنترل پیشنهاد میگردد.
هدف:شناسایی اثرات رویداد های ناخواسته بر سیستم
ارزیابی ریسک زیر سیستم (SSHA)Sub System Hazard Analysis:
برای شناسایی خطرات ناشی از طراحی سیستم های بزرگ انجام میگردد.
خطاها ،نقص ها و تجهیزات ،نرم افزارها و خطاهای انسانی به صورت جداگانه یا همراه همدیگر بررسی میشوند.
معمولا این روش با توجه به پیچیدگی زیر سیستم توسط سازنده وسیله مذکور صورت میگرد.
ارزیابی ریسک به روشSHA System Hazard Analysis :
این روش وضعیت ایمنی کل سیستم را ارزیابی میکند و خروجی و نتایج روش SSHA را جمع بندی میکند.
این روش در واقع ارتباط زیر سیستم ها را از لحاظ موارد ذیل بررسی مینماید.
مطابقت با معیارهای ایمنی
مجموعه ای از رویداد های خطرناک که سبب نقص میشود به شرح ذیل است:
• تغییرات در طراحی
• عملکرد کنترل سیستمی
• عملکرد کنترل انسانی
روش SHA در برگیرنده خطرات کشف شده در SSHA ونیز توصیف این خطرات خواهد بود
ارزیابی ریسک به روش O&SHA :
بر خلاف اغلب روشها این روش با هدف:شناسایی و ارزیابی خطرات محیط ،کارکنان،و روشهای انجام کار و تجهیزات به کار گرفته شده در سراسر عملکرد سیستم را بررسی می نماید.روش O&SHA خطرات ناشی از انجام فعالیت ها یا وظائف افراد را شناسایی ،ثبت و ارزیابی مینماید.
که شامل موارد ذیل میباشد:
• تغییرات برنامه ریزی شده سیستم
• واسطه ها ورابط های تاسیسات ودستگا ه ها
• محیط های برنامه ریزی شده ،وسایل پشتیبانی ودیگر تجهیزات
• توانایی فعالیت ها یا وظائف
• اثرات وظائف هم زمان و محدودیت های آن
• نیازمندیهای سیستم به پرسنل ایمنی و بهداشت
• پتانسیل وقوع رویداد
ارزیابی درخت خطا FTA :
در این روش یک وضعیت نامطلوب یا بحرانی در نظر گرفته شده سپس با توجه به محیط و عملکرد سیستم همه راه هایی که میتوانند سبب بروز آن وضعیت ناخواسته و نامطلوب شوند جستجو میگردد.
در واقع درخت خطا یک مدل تصویری از خطا را فراهم میآورد.
FTA یک مدل کیفی است که میتوان آنرا به شکل کمی اجرا نمود.
ارزیابی خطرات نرم افزار SWHA
این روش خطاهای نرم افزاری را بررسی می نماید شامل:
• خطاهای برنامه نویسان
• خطاهای خصوصیات نادرست نرم افزار ناشی از عدم درک کامل سیستم از عملکرد آن
روش شناسایی کانون خطرات FMEA :
تمرکز بر نقص هایی است که یک وضعیت غیر قابل اعتماد در سیستم را بو جود میآورد(قابلیت اعتماد دارد).
جزء مورد بررسی چگونه میتواند خراب شده و یا از کار بیافتد.
نتایج خرابی در سیستم مذکور چگونه خواهد بود.
غفلت مدیریت و درخت ریسک MORT:
این روش دو مفهوم را موردبررسی قرار میدهد
ریسک های پذیرفته شده و سهل انگاری وغفلت
در MORT رویداد اصلی همان زیان است
روش ردیابی انرژی و ارزیابی حفاظها ETBA :
تمرکز بر وجود انرژی در سیستم و موانع موجود برای کنترل انرژی.

روش Aden.S.L.J.Heat :
یک فرم ساده با توجه به احتمال خطر و شدت خطر.
روش Kroner
شامل درجه بندی ریسک برای خطرات معین با ضرب شدت در تکرار خطر
روش William Fine
این روش ریسک را تابعی از احتمال وقوع خطر ،پیامد ناشی از آن ومیزان تماس با خطرمیداند.
روش M.Toak
برای ارزیابی ریسک چهار عامل شدت آسیب ، احتمال آسیب
روش Robert N.Anderson
ارزیابی ریسک را بر اساس دو عنصر اولیه ریسک یعنی شدت آسیب واحتمال وقوع یک خطر بنا نهاده است که احتمال وقوع خطر بر اساس میزان تماس با خطر ،تعداد افرادیکه با خطر مواجهند،فاکتورهای محیطی وقابلیت اعتماد عملکرد ایمنی تعیین مینماید
روش یا الگوی سازمان HSE انگلستان
این روش شامل پنج مرحله است:
1. شناسایی خطرات
2. چه کسی وچگونه ممکن است آسیب ببیند
3. ارزیابی ریسک ناشی از خطر
4. ثبت یافته ها
5. بازنگری ارزیابی
روش Rolin Geronsin
این روش نیز ارزیابی ریسک را فرآیند برآورد احتمال وقوع یک رویداد واهمیت یا شدت اثرات زیان آور آن در نظر میگیرند.
روش Sue cox وRobin Tait
ارزیابی ریسک را در دوبخش تجزیه تحلیل ریسک وارزشیابی ریسک در نظر میگیرند که ماتریس ارزیابی ریسک بر اساس پیامدو احتمال وقوع خطر استوار است.
روش Nick w.hurst
این روش ارزیابی ریسک را در قالب برآورد ریسک وارزشیابی ریسک مورد مطالعه قرار میدهد بطوریکه در برآورد ریسک،بزرگی ریسک ودر ارزشیابی ،میزان اهمیت ریسک تعیین میشود.
روش Milery w.merkhofer,Vinceent T.Covello
فرآیند ارزیابی ریسک شامل ارزیابی آزاد سازی (عوامل ریسک)ارزیابی تماس ،ارزیابی پیامد وبرآورد ریسک میدانند.
روش Lars Harms – Ringdahl
ارزیابی ریسک را تابعی از احتمال وقوع حادثه و پیامد ناشی از آن در نظر میگیرد وآنرا به صورت سه دسته ارزیابی غیر رسمی ، ارزیابی کیفی وارزیابی کمی تقسیم بندی میکند
امید وارم توانسته باشم اطلاعات مفیدی را در اختیار شما گذاشته باشم.
لطفآ در این باره نظر دهید . ممنون

اثرات MTEB در آلودگي منابع آب

MTBE(متیل ترسیو – بوتیل اتر) یک ماده آلی اکسیژن دار است که امروزه در ایران و برخی کشورهای جهان به صورت گسترده در بنزین بدون سرب استفاده می شود در ابتدای انتخاب و استفاد ه از این ماده در سوخت مزایای زیست محیطی آن مورد توجه بود ولی اکنون پس از گذشت چند سال از مصرف آن در دنیا مشخص شده است که MTBE دارای امکان تاثیرات سوء روی انسان بوده و دارای پتانسیل آلودگی محیط زیست است. ورود MTBE به منابع آب و خاک به روشهای مختلف انجام می گیرد .MTBE در خاک بسیار متحرک است و حرکت آن در آب تابع قوانین حرکت آب در خاک است. MTBE مقاومت زیادی به تخریب زیستی دارد و نیمه عمر آن در آب بالاست ، جذب آنها توسط ذرات خاک ضعیف است ،حلالیت بالایی در آب دارد و بسیار متحرک است . این عوامل باعث حرکت MTBE به سمت آبهای زیر زمینی و جمع این ماده در این آبها می گردد و از آنجا که آبهای زیرزمینی در شرب و کشاورزی استفاده دارند با تهدید سلامتی انسان و طبیعت باعث معضلات زیست محیطی می گردد درحال حاضر USEPA حد مجاز این ماده در آبهای آشامیدنی راpb ۴۰-۲۰ تعیین کرده است. با توجه به مصرف گسترده MTBE در ایران قبل از آنکه این ماده به معضل زیست محیطی در کشور تبدیل گردد باید راهکارهی مناسب ادامه و ا عدم مصرف آن مشخص شود.
متیل ترسیو یک ماده آلی مصنوعی اکسیژن دار است که پس از اثبات جنبه های سوء بهداشتی و زیست محیطی سرب بعنوان جایگزین آن معرفی و امروزه در ایران و برخی از کشورای جهان بصورت گسترده در بنزینهای بدون سرب استفاده می شود.توجه به این ماده در دهه ۷۰ میلادی آغاز و مصرف آن در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی در جهان افزایش یافت. در ابتدای انتخاب و استفاده از این ماده در سوخت مزایای زیست محیطی آن مورد توجه بود که مهمترین آنها افزایش عدد اکتان بنزین٫ کاهش نشر گازهای آلاینده منتشر از اگزوز خودرو مانند منواکسید کربن و ازن ٫ حذف سرب از بنزین به همراه تاثیر بهبود نسبی کیفیت هوا ٫تولید آسان و سهولت اختلاط با بنزین می باشد ولی اکنون پس از گذشت چند سال از مصرف آن در دنیا مشخص شده است که MTBE دارای امکان تاثیرات سوء روی بدن انسان و مضرات زیست محیطی بودند و آلودگی آبها زیر زمینی از مهمترین جنبه های زیست محیطی آن می باشد . در آمریکا از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۱ میلادی دو سیستم تامین کننده نیاز آب شرب شهری بخاطر آلودگی MTBE برای این منظور غیر قابل استفاده شدند.در سانتامونیکای آمریکا حداقل ۵۰ درصد از کل آب شهری که از منابع زیرزمینی تامین می شدبرای شرب غیر قابل استفاده گردید بطوریکه ۵/۳ میلیون دلار برای جایگزینو تامین آب شرب منطقه هزینه شد. وجود MTBE در کالیفرنیا در نمونه های شهری عموما با مقادیر کمتر از ۲mg/l گزارش شده است. در شرایط خاص در جاهایی که قایقهای موتوری استفاده می شد غلظت این ماده در آن آبها به۱۲ppm هم می رسد. در تحقیقی که در سال۱۹۹۶ توسط USGS در ۱۶ شهر آمریکا انجام شد ٫ مقدار MTBE موجود در آبهای سطحی بین µg/L ۱۰۰-۲/۰ گزارش شد که غلظتهای بیشتر بین ماه های اکتبر تا مارس واقع شده است.(۳).در آمریکا به خاطر تاثیرات این ماده در انسان و محیط زیست به ویژه آلودگی منابع آب اعتراضات فراوانی نسبت به ادامه مصرف آن وجود دارد ودر بعضی مناطق استفاده از MTBEممنوع شده است در این مقاله برسی توانایی MTBEدر آلودگی منابع آب سه محور اصلی مورد توجه است تاثیرات MTBE روی سلامتی انسان چگونگی ورود MTBE به منابع آب وسرنوشت MTBE در منابع آب
● خصوصیات MTBE
متیل ترسیو بوتیلاتر یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C۵H۱۲O می باشد در دما وفشار استاندارد مایعی بی بیرنگ ٫ قابل اشتعال و قابل احتراق است . جرم مولکولی آن ۱۵/۸۸ بوده و دارای نقطه ذوب ۹-ـ درجه سانتی گراد ونقطه جوش ۶/۵۳ - ۲/۵۵ درجه سانتی گراد می باشد . چگالی این ماده ۷۴۴/۰ ۷۵۸/۰ گزارش شده است . انحلال پذیری MTBE در آب بسیار بالاست ۵۴۰mg/L گرارش شده است
● تاثیرات MTBE روی سلامت انسان
انسان از سه طریق خوردن یا آشامیدن ، اشتنشاق وتماس پوستی می تواند در معرض MTBE قرار گیرد و سلامتی او تهدید گردد که از این بین بلع مهمترین راه ورود این ماده به بدن انسان است و عمدتاً از طریق آشامیدن آب آلوده انجام می شود، ضمن آنکه استحمام با آب گرم آلوده نیز فراریت آن را افزایش داده و باعث استنشاق این ماده می گردد .
تاثیرات این ماده روی بدن به دو قسمت سرطانیو غیر سرطانی تقسیم می شود . به دلیل زمان نسبتاً کوتاه از آغاز مصرف گسترده این ماده تحقیقات ومطالعات کافی برای برسی تاثیرات سرطان زائی در انسان انجام نشده است ولی این موضوع هنگامیکه حیوانات آزمایشگاهی به صور مختلف در معرض مقادیر بالای MTBE قرار گرفتند اثبات گردید. در یک آزمایش در آثر بلعیدن MTBE در موشهای صحرایی ماده به مقدار mg ۱۰۰۰ به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن در روز طی یک دوره ۱۰۴ روزهاین موشها به سرطان خون مبتلا شدند وهمین تیمار در موشهای صحرایی نر در دوره فوق باعث بروز تومورهای بیضوی در آنها گردید. طی تحقیقاتی در یک دوره۱۸ ماهه ، استنشاق این ماده توسط موشهای صحرایی نر وماده صورت گرفت و خاصیت سرطان زایی MTBE در این حیوانات آزمایشگاهی مشاهده گردید .
بر همین اساس USEPA این ماده را در گروه دارای امکانم سرطان زائی قرار داده است . در مورد تا ثیرات غیر سرطانی MTBE، از مهمترین وشایعترین عوارض تنفس آندر انسان سردرد ،سرگیجه،تهوع،آلرژی و مشکلات تنفسی می باشد در آزمایشی روی موش صحرایی با بلعیدن mg ۷۰ به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن در روز تاثیری مشاهده نشد واز mg ۱۰۰ به ازاء هر کیلوگرم وزن بدن در روزعوارض آن مشاهده گردید(۲). برای ارزیابی صحیح از سمیت این ماده بر روی آنسان نیاز به مطالعات وتحقیقات بیشتری می باشد . ضمن آنکه در مواردی مانند تاثیر روی ژنتیک ،تولید مثلو رشد اطلاعات بسیار محدود است .
● ورود MTBE به منابع آب
اولین مرحله در آلودگی منابع آب به MTBE ورود این ماده به اجزاء محیط زیست می باشد . مهمترین منابع ورود MTBE به محیط زیست نشت از تانکها وذخایر زیر زمینی ،لوله ها واتصالات ،وسائل وجایگاههای سوخت گیری ، وسائل نقلیه موتوری با سوخت بنزین ، قایق های موتوری و وسائل حمل و نقل MTBE می باشند که بر حسب جایگاه و نوع منبع ، این ماده می تواند وارد هوا خاک و آب گردد. MTBE موجد در هوا، شستشوی سطوح ذرات آلوده به مواد حاوی این ماده ، تخلیه مستقیم MTBE یا بنزین حاوی این ماده به آبورود این ماده به آبهای سطحی شده و ورود MTBE به آبهای زیر زمینی نیز از طریق آبهی سطحی ، شکافها و عوارض زمین ، چاهها و خاک قابل انجام است ورود MTBE به هوااز طریق تبخیر در جایگاههای سوخت گیری و سوخت رسانی ، خروج از خودروها ، تبخیر از لکه های بنزین روی سطح زمین و استفاده های متفرقه انجام می گردد .
در نتیجه یک تحقیق پیک غلظت MTBE در هوای نزدیک به پمپهای بنزین به ppbv ۱۴۰۰ در اندازه گیریهای کوتاه مدت رسیده است و میانگین آن در همین مکان در محدوده ppbv ۱۰۰-۱۰ قرار داشته است . میانگین غلظت MTBE در هوا در محیطهای غیر از پمپ بنزین ppbv ۲۵/۰ ،۶۶/۰ و۸۲/۰ گزارش شده است .(۴) MTBE موجود در هوا با انحلال در ترولات آسمانی به همراه بارندگی وارد سطح زمین ، خاک ویا آبهای سطحی می گردد.(۳و۴) این اتفاق در مناطقی که ترافیک سنگین دارد به ویژه در هوای سرد بیشتر مشهود است . در یک تحقیق در کالیفرنیا هنگامیکه غلظت متوسط MTBE در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد در هوا ppbv ۲ بود غلظت تعادلی این ماده در آب باران ppbv (۷۰%) اندازه گیری شد . همچنین در تحقیقی در آلمان گزارش شده است که ۲۰ درصد از MTBE موجود در روان آبهای شهری پس از بارندگی مربوط به MTBE ورودی از هوادر اثر بارش می باشد بنابراین MTBE موجود در هوا یکی از منابع ورود به منابع آب می باشد. ورود MTBE به خاک هم از طریق مختلف قابل انجام است.
MTBE ورودی به هوا از طریق نزولات آسمانی ، روانابهای سطحی حاوی MTBE ، نشت از مخازن ،اتصلات،تانکرها و جایگا ه های سوختگیری و نشت از تانکهای زیرزمینی از مهمترین منابع ورود این ماده به خاک می باشد. نحوه حرکت MTBE در خاک عامل مهمی در آلوده شدن آبهای زیرزمینی به این ماده می باشد. در حرکت وجابجایی این ماده در خاک خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اهمیت زیادی دارد . از مهمترین خصوصیات فیزیکی خاک در این ارتباط تخلخل ،نفوذ پذیری خاک ،بافت، ساختمان و عمق خاک می باشند.بافت سبک و تخلخل بالا با افزایش نفوذپذیری خاک حرکت این ماده را در خاک تسهیل می نماید . در مورد خصوصیات شیمیائی خاک جذب سطحی و دفع از مهمترین این خصوصیات است که آلاینده های آلی را در خاک تحت تاثیر قرار میدهد. در خاک کلوئیدهای رس و مواد آلی عوامل اصلی جذب سطحی MTBE می باشند هرچه قابلیت یک ماده برای جذب سطحی شدن به ذرات خاک بیشتر باشد تحرک آن ماده در خاک کمتر است . برای این منظور در برآورد حرکت MTBE در خاک از ضریب جذب سطحی (Kd) استفاده می نمایند.
فرمول شماره یک)
غلظت جذب سطحی شده ماده مورد نظر روی سطح خاک بر حسب mg/kg یا (g یا &#۹۵۶;)=Kd غلظت ماده مورد نظر در فاز محلول (آب خاک) بر حسب mg/Kg یا (µg/kg) بر این اساس (۱۹۹۳)Howard ماده، MTBE را در خاک بسیار متحرک معرفی می کند(۲). جذب MTBE به ذرات خاک ضعیف بوده و حلالیت آن در آب بسیار بالاست بنابراین به راحتی در خاک به همراه آب به سمت پایین حرکت کرده و در نهایت آبهای زیر زمینی را آلوده می نماید . این حرکت تابع قوانین حرکت آب در خاک می باشد.
● سرنوشت MTBE در منابع آب
تخریب زیستی MTBE در آب بسیار کند است . MTBE توسط جمعی از دانشمندان در گروه مقاوم به تخریب زیستی قرار گرفته است این ماده در هر دو حالت بی هوازی و هوازی به تجزیه میکروبی مقاومت می کند ولی گزارشاتی مبنی بر تجزیه آن توسط میکروبها در شرایط خاص موجود است. این مقاومت به تجزیه میکروبی مربوط به رفتار اتم کربن ترشیایی در ساخمان اتر و یا پیوند غیر فعال اتر می باشد. در آبهای زیرزمینی که تخریب MTBE رخ داده است ماده ترسیو بوتیل اتر الکل تشکیل شده است که خود می تواند دارای خاصیت سرطان زائی باشد. مقاومت به تخریب توسط MTBE باعث حضور این ماده در آب می گردد که طی مطالعات مختلف اثبات شده است . نیمه عمر MTBE در آبها سطحی بسته به وضعیت آب متغیر است. عوامل مؤثر در نیمه عمر MTBE در این آبها سرعت آب، عمق حضور ماده و دمای آب می باشد. کاهش عمق،افزایش دمای آب و افزایش سرعت آب باعث کاهش نیمه عمر MTBE در آب می گردد. نیمه عمر MTBE در آبها سطحی در حدود ۹ ساعت می باشدکه بسته به وضعیت آب می تواند در محدوده ۴ هفته تا ۶ ماه قرار گیرد . در دریاچه و آبهای ساکن این مقدار بیشتر و در رودخانه ها و جریانات متلاطم کمتر است. نیمه عمر MTBE در آبها زیرزمینی به خاطر سرع کمتر آب و عدم وجود نور نسبت به آبها سطحی بسیار بیشتر است بطوریکه غلظت های حدود mg/l ۲۰۰ نیز در آبهای زیرزمینی گزارش شده است. بخاطر حلالیت بالای MTBE موجود در آب حرکت و انقال این ماده در منابع آب تابعی از این آبها بوده و در آبهای زیر زمینی از قانون دارسی پیروی می نماید.
● فرمول شماره ۲ فرمول دارسی Q=-kAi:
که A سطح مقطع منطقه ، I شیب هیدرولیکی و k هدایت هیدرولیکی بستر می باشد . در این معادلهI=&#۹۱۶;h/&#۹۱۶;s بطوریکه &#۹۱۶;h اختلاف پتانسیل هیدرولیکی و &#۹۱۶;s فاصله حرکت می باشد.هدایت هیدرولیکی بستر تابعی از خصوصیات نوعی سنگ ، رسوب یا خاک بستر بوده و تخلخل و نفوذ پذیری دو خصوصیت مهم بستر هستند که روی آب موثرند. از آنجا که MTBE به راحتی جذب سطحی ذرات بستر نمی گردد حرکت آن با آب تسهیل می شود.
● نتیجه
MTBE با خصوصیات خود شامل تاثیر روی سلامتی انسان توانایی بالای حرکت در منابع آب وخاک ، مقاومت به تخریب طبیعی و حلالیت بالا قادر است از مسیرهای مختلف وارد منابع آبی شده و در آن حضور داشته و مدت زیادی در آن مانده و باعث آلودگی منابع آب گردد . آلودگی آبهای زیر زمینی به این ماده یکی از مهمترین جنبه های زیست محیطی MTBE تلقی می شود زیرا بیش از ۹۰% آب شهرها و حدود ۴۰% آب مورد نیاز بخش کشاورزی در جهان از این منابع تامین می شود و این آبها به طور مستقیم و غیر مستقیم می تواند به مصرف انسان رسیده و روی سلامتی او تاثیر گذار باشد . در غلظتهای ppb ۱۵- ۵ بو و مزه آن در آب می تواند شکایت مصرف کننده را در بر داشته باشد (۲)،USEPA حداکثر مجاز این ماده را در آب آشامیدنی ppb ۴۰- ۲۰ پیشنهاد نموده است . با توجه به مصرف MTBE در ایران قبل از آنکه این ماده به یک معضل زیست محیطی تبدیل گردد با مطالعات و تحقیقات کافی راهکارهای مناسب مصرف و عدم مصرف آن مشخص گردد.یافتن جایگزین مناسب برای MTBE از مهمترین این راهکارها می باشد هم اکنون در بعضی از کشورهای جهان از برخی از انواع الکلها به عنوان جایگزین این ماده در بنزین استفاده می گردد.

جمع آوري مطلب - پارك ملي - منطقه شكار ممنوع و ...

ادامه نوشته

تحقيق آلودگي ها

ادامه نوشته

زيست بوم

با وجود هشدارهای جدی كارشناسان، هنوز از گازهای مخرب لایه اوزون مانند R12 و R22 در سردكننده‌ها استفاده می شود.
زمین میراث ماست؛ میراثی كه از پدرانمان به ارث رسيده و برای فرزندانمان به ارث خواهیم گذاشت. این میراث ارزشمند با ویژگی‌های خارق‌العاده‌اش مهد زندگی بشر بوده و گهواره ای متین و آرام برای به بلوغ رسیدن بشر. با تمامی این متانت، بشر تاكنون برای زمین چه كرده است؟
در میان نسل های گوناگون، این نسل ماست كه متهم تراز اول نابودی زمین است چرا كه قرن بیستم و خصوصاً نیمه دوم آن قرنی سرشار از تحولات سریع و بی سابقه در محیط زیست جهان بود. اثرگذاری انسان بر طبیعت اطرافش به جایی رسیده كه دارای ماهیت و اهمیت جهانی شده و متأسفانه هنوز این تاثیرات سرعت سرسام آوری دارد.
با صنعتی شدن جوامع بشری هر روز شتاب این تحول بیشتر می شد تا اینكه برخی از كارشناسان و دانشمندان هشدارهای جدی در این باره دادند و مسئله به‌عنوان یك مقوله بسیار مهم و جدی در ساحت بین المللی تسری یافت.
پیمان‌ها و قراردادهای بسیاری تاكنون در این باب بسته شده و با وجود اینكه اكثریت كشورها قریب به اتفاق آنها را امضا كرده‌اند، هنوز محیط زیست ما با مشكلات بسیار جدی روبه‌رو است.
جالب است كه با وجود اینكه انسان‌ها محیط زیست خودشان را آلوده می كنند- و البته بعضاً هم در راستای تمیز كردن آلودگی های قبلی می كوشند- محافظان بسیاری از این زمین عزیز محافظت می كنند كه یكی از این محافظان، لایه اوزون است.
بیش از ۷۷ سال پیش دانشمندان به وجود چنین نگهبان مورد وثوقی پی‌بردند؛ لایه‌اي كه كره زمین را از اشعه‌هاي ماوراي‌بنفش نگهداري مي‌كند.
از طرفي در همان زمان‌ها انقلاب CFCها به وجود آمد. موادي كه غیرسمي و غیراشتعال هستند و در صنایع سرمایشي مانند ساخت یخچال‌ها و كولرهای گازی، اسپري، فوم سازی و اسفنج سازی و... به كار مي‌آيد.
افزایش بي‌رویه مصرف CFCها آنقدر بود كه در سال ۱۹۷۴ به یك میلیون تن در سال رسید اما ۸‌سال بعد یعني در سال ۱۹۸۲ دانشمندان پي بردند كه در منطقه قطب جنوب در چتر حفاظتي از كره زمین (اوزون) سوراخي پدید آمده (منظور از سوراخ در واقع كم‌شدن ضخامت لایه اوزون است) و اشعه ماوراي بنفش از آن عبور مي‌كند. این مسئله سران كشورها را برآن داشت كه تازه به فكر حفظ و نگهداري لایه اوزون بیفتند.
سرانجام در سال ۱۹۸۷ در شهر مونترال كانادا فهرست موادي كه تخریب‌كننده لایه اوزون هستند تهیه شد و طبق تصمیم گیري كشورهایي كه عضو این كنوانسیون مي‌شدند باید مواد تخریب‌كننده را تا وقت معیني از فهرست مصرفي خود حذف كنند.
هم‌اكنون كمی بیش از ۲۰ سال از روز برگزاري نشست مونترال مي‌گذرد. كشور عزیز ما ایران نیز یكی از كشورهایی بود كه این تعهدنامه بین المللی را امضا كرده است.
طبق این تعهدنامه كشورهای توسعه یافته باید تا سال ۲۰۰۴، دیگر هیچ استفاده ای از گازهای مخرب CFC نداشته باشند و در هیچ كدام از محصولات آنها مانند دستگاه‌های سرمایشی از قبیل یخچال‌ها و كولرهای گازی و مبردهای گوناگون نباید از چنین گازهایی استفاده شود.
جالب است كه بسیاری از كشورهای توسعه یافته زودتر از موعد مقرر، استفاده از این گازها را قطع كردند. همچنین در پروتكل مونترال برای كشورهای در حال توسعه نیز تا سال ۲۰۰۷ وقت داده شده و كمك های نقدی و كارشناسی بسیاری هم در این مورد به كشورهای در حال توسعه شده است تا دیگر محصولاتی را كه از چنین گازهایی استفاده می كنند، تولید نشوند و حتی واردات این محصولات را نیز ممنوع كنند.
تا قبل از هشدارهای كارشناسان، بسیاری از ساوزوندگان و تولیدكنندگان دستگاه های مبرد از گازهای بسیار مخرب لایه اوزون مانند R12 و R22 استفاده می كردند.
ولی هم اكنون استفاده از چنین گازهایی در مبردهایی مانند یخچال‌ها و كولرهای گازی ممنوع شده و دیگر در هیچ كشور توسعه یافته‌ای چنین محصولاتی نه تولید و نه وارد و نه صادر می شود، ولی متأسفانه و با وجود این همه تذكرات كارشناسان امر، هنوز در ایران محصولاتی كه از گازهای R22 استفاده می‌كنند، وجود دارد و به راحتی از مرزهای كشور وارد می‌شود.
ایران به دلیل امضای پروتكل مونترال نباید اجازه واردات و تولید چنین محصولاتی را بدهد، درصورتی كه واردكنندگان تنها با پر كردن یك برگ تعهدنامه در گمرك، به تعداد دلخواه چنین دستگاه هایی را وارد می كنند، درصورتی كه موعد مقرر استفاده ایران از محصولاتی كه از گازهای مخرب CFC استفاده می‌كنند، گذشته و باید با جدیت این مسئله پیگیری شود.
از طرف دیگر با فرهنگ سازی مناسب و اطلاع‌رسانی می توان مردم را هم از خرید چنین محصولاتی بر حذر داشت.
هم‌اكنون تمامی كشورهای توسعه یافته در ساخت وسائلی مانند یخچال‌ها و كولرهای گازی از گازهای R407 و R410 استفاده می كنند و حتی اگر كسی سفارش ساخت این محصولات با گازهای R22 و R12 را هم بدهد، نمی ساوزوند ولی كشورهایی مانند چین هنوز هم دست از سر این لایه اوزون عزیز بر نداشته و همچنان به تولیدات زیانبار خود ادامه می دهد و در این صورت تنها راه نجات بخش لایه اوزون، الگوی خرید صحیح انسان هاست تا با دانایی و آگاهی خود، لوازمی كه از گازهای مخربی چون R22 و R12 استفاده می‌كنند را نخرند و باید در زمان خرید به مواد استفاده شده در مبردها دقت كنند تا بتوانند نقش خود را برای حفظ محافظ زمین (لایه اوزون) ایفا كنند.
با فرهنگ سازی مناسب و اطلاع رسانی می توان مردم را از خرید چنین محصولاتی كه از گازهاي مخرب اوزون مانند R12 و R 22 استفاده مي‌كنندبر حذر داشت
پروتكل مونترال
از پروتكل حفظ لایه‌ اوزون كه در شهر مونترال كانادا به تصویب رسید، به‌عنوان یكی از مهم‌ترین قرارداد‌های حقوق بین‌الملل تجلیل می‌شود.
این نشان‌ می‌دهد كه می‌توان با تهدید‌های جهانی، مشتركاً مبارزه كرد. در دهه ۱۹۸۰ وحشت دانشمندان و كارشناسان از روند سریع تخریب لایه اوزون دوچندان شد و این وحشت مؤثر، به واكنش سریع بی‌نظیری انجامید: دو سال پس از اولین اندازه‌گیری فشردگی لایه اوزون كه در حال تراكم بود، پروتكل مونترال درباره موادی كه باعث از بین رفتن لایه اوزون می‌شود در ۱۶سپتامبر سال ۱۹۸۷ به تصویب رسید.
این سند را تا به حال بیش از ۱۹۰ كشور امضا كرده‌اند. مفاد این پروتكل، اقدامات جهانی را برا‌ی منع استفاده از موادی كه منجر به تولید گازهای آلاینده‌ جو می‌شوند، تنظیم‌ می‌كند، ضوابط تولید حداكثر این گازها را مشخص می‌سازد و نیز به كشورهای در حال رشد كمك می‌كند كه به این اهداف دست یابند.
ایران در سال ۱۳۶۹ به كنوانسیون وین و پروتكل مونترال مركزی ملحق شد. دفتر حفاظت لایه اوزون در سال ۱۳۷۲ با همكاری سازمان حفاظت محیط زیست و برنامه عمران سازمان ملل متحد تشكیل شد و به‌طور رسمی كار خود را از سال ۱۳۷۳ آغاز كرد.
كنوانسیون وین در سال ۱۹۸۵ برای حفاظت از لایه اوزون توسط سازمان ملل متحد و دیگر كشورها تدوین شد و در سال ۱۹۸۷ پروتكل مونترال ابتدا توسط ۴۶ كشور پذیرفته شد.
در حال حاضر اكثر كشورهای صنعتی و نیمه صنعتی، ازمتعهدان كنوانسیون وین و پروتكل مونترال هستند. طبق پروتكل مونترال، كشورهای توسعه یافته تعهد كرده‌اند كه به تولید و مصرف مواد مخرب لایه اوزون (CFCها، هالون‌ها و تتراكلرید كربن) در سال ۲۰۰۰ خاتمه دهند و كشورهای در حال توسعه را از نظر مالی و فنی حمایت كنند.
اوزون چيست؟
واژه اوزون یك واژه یونانی به معنای بوی تند و زننده است كه هم اكنون لقب لایه محافظ زمین در برابر اشعه ماوراي بنفش شده است. اوزون یا O3، گاز آبی كمرنگی است كه هر مولكول آن از 3 اتم اكسیژن تشكیل شده است. بیشترین مقدار اوزون و اتمسفر زمین در منطقه ای به نام استراتوسفر وجود دارد.
لایه اوزون كه در ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ كیلومتری بالای سطح زمین تشكیل شده است، اشعه خطرناك ماورای بنفش (UV) را جذب و از رسیدن آن به سطح زمین جلوگیری می كند به همین دلیل وجود این لایه برای ادامه حیات بر روی كره زمین ضروری است.
البته این گاز در سطح زمین نیز وجود دارد و بسیار خطرناك است. اوزون سطحی یا جو پایین در اثر تركیبات حاصل از سوخت های فسیلی، همچون اكسیدهای نیتروژن و هیدروكربورهای نسوخته ای به وجود می آید كه در مجاورت تشعشعات UV خورشید قرار گرفته‌اند.
اوزون سطحی در لایه توپوسفر در سطح زمین به وجود می آید كه یكی از عوامل آلوده‌كننده هواست و سبب ایجاد مه، دود فتوشیمیایی و نهایتاً بیماری های تنفسی می شود. برخی از این گازها كه شامل CFCها، هالون‌ها، متیل بروماید و... هستند، پس از رسیدن به لایه اوزون به‌علت داشتن مولكول های هالوژن باعث تخریب مولكول های اوزون و تحلیل رفتن این لایه می شوند.
چرا CFCها مضرند؟
در اوایل دهه ۱۹۷۰ برای اولین بار محققان دریافتند كه لایه اوزون در حال تخریب است. ابتدا تصور می شد كه عامل اصلی تخریب، اكسیدهای نیتروژن حاصل از پرواز هواپیماهای مافوق صوت در استراتوسفر است تا این كه در سال 1974 اعلام شد بعضی مواد شیمیایی ساخت بشر با نام كلروفلوئوروكربن‌ها (CFCها) به لایه اوزون صدمه وارد می‌كنند.
اتم‌های‌ كلر در لایه‌ استراتوسفر با مولكول‌های‌ اوزون‌ واكنش‌ می‌دهند و باعث می شوند كه یكی از اكسیژن های مولكول اتم را جداكنند.
در این صورت مولكول O3 تبدیل به یك O2 و یك تركیب كلر و اكسیژن می شود. این تركیب كلر و اكسیژن با گرم شدن و گرفتن انرژی خورشیدی مجدداً واكنش نشان داده و كلر آن جدا می شود.
شاید باورتان نشود ولی هر كلر می تواند حدود ۱۰۰ هزار مولكول اوزون (O3) را تخریب كند.
نكته هولناك‌تر از این، ماندگاری بسیار بالای این گازهای مخرب در جو است كه بین ۵۰ تا ۱۵۰ سال در اتمسفر می ماند و تا حذف كامل این گازها كه قبلا وارد جو شده‌اند حداقل نیم قرن لازم است.
به همین خاطر است كه ما انسان‌ها باید از هم اكنون این میراث عظيم را برای فرزندانمان حفظ كنیم.

چند نمونه از نیروگاههای با انرژی نو

نیروگاههای جزر و مدی
این نیروگاهها از انرژی نهفته شده در جزر و مد استفاده می‌کنند، این انرژی عبارت است از انرژی پتانسیل (انرژی نهان یا ساکن) حاصل از جابجایی عمودی توده آب ساکن و یا انرژی جنبشی وابسته به شدت جریان (انرژی جریان جزر و مدی) که هر به دلیل پدیده جزر و مد که خود ناشی از نیروهای گرانشی (جاذبه) ماه و خورشید می‌باشند، بوجود می‌آید. در بعضی از انواع این نیروگاههای از جریان آب هم در جزر و هم در مد استفاده می‌نمایند.
نیروگاههای موجی
این نیروگاهها از انرژی موجهای دریاها و اقیانوسها استفاده می‌کنند. این انرژی عبارت است از ، کل انرژی در یک موج که برابر با جمع انرژی پتانسیل آب جابجا شده از یک سطح بی جنبش و آرام و انرژی جنبشی ذرات آب متحرک می‌باشد. انرژی موج به نیروهای باد نسبت داده می‌شود که آن هم وابسته به انرژی خورشیدی است. این انرژی بوسیله دستگاه انرژی گیر از موج ، می‌تواند انرژی مکانیکی را تبدیل به انرژی الکتریکی نماید و از طریق کابل دریایی انرژی برق را به ساحل انتقال دهد. ژنراتورهای موجی دارای انواع شناور ، چرخ پره دار ، پارویی و توربین هوایی می‌باشند.

نیروگاههای مگنتو هیدرودینامیک (Magneto Hydro Dynamics (MHD از سال 1959 یک کوشش اساسی برای کشف شرایط مناسب که به سیال هادی مخصوصا گاز پلاسما یا فلز مذاب در حال حرکت در یک میدان مغناطیسی ، بتواند تولید قدرت الکتریکی مفید نماید به عمل آمده است تحقیقات در این فن آوری همچنان ادامه دارد.
اصول کلی ژنراتورهای MHD بر این اساس است که جریان گاز پلاسما از میان میدان مغناطیسی قوی عبور داده می‌شود و یونهای مثبت و منفی بر روی الکترود که در بالا و پایین جریان گاز پلاسما قرار دارند، تجمع می‌نمایند و در حقیقت یک ژنراتور جریان مستقیم را بوجود می‌آورند، قدرت الکتریکی این ژنراتور جریان مستقیم را با اینورترهای الکترونیک قدرت ، بصورت برق جریان متناوب ، مناسب با شبکه در می‌آورند.

نیروگاههای بیوماس
به هر ماده آلی غیر فسیلی با منشأ حیاتی که بخشی از آن یک منبع انرژی زای قابل بهره برداری را تشکیل دهد، بیوماس گویند. انرژیهای بدست آمده از اغلب سیستمهای بیوماس را به عنوان انرژی تجدید پذیر به شمار می‌آورند. در سیستمهای بیوماس که گاز قابل سوختن تولید می‌شود، می‌توان از این گاز به عنوان منبع حرارتی نیروگاههای کوچک حرارتی استفاده نمود، به این نوع نیروگاهها ، نیروگاههای بیوماس می‌گویند.
نیروگاههای زباله سوز بخاری
یکی از مشکلات بزرگ زیست محیط تولید حجم بسیار زیاد زباله در شهرهای بزرگ می‌باشد، که در این زمینه تحقیقات وسیعی صورت گرفته است و تا کنون عمده‌ترین راه حل ، سوزاندن زباله و در برخی موارد تبدیل زباله به کود و بازیابی زباله می‌باشد، می‌توان کوره‌های زباله سوز را بصورت بویلر نیروگاه بخاری طراحی نمود و از حرارت ایجاد شده و احتراق مخلوط سوخت و زباله می‌توان بوسیله این بویلر توربو ژنراتورهای بخار را به حرکت در آورد و انرژی الکتریکی تولید نمود. البته آلودگی گازهای حاصله از سوخت این نیروگاهها را بایستی با فیلترهای مدرن و پیشرفته تا حد قابل قبول کاهش داد، تا آسیبی به محیط زیست وارد نیابد.
نیروگاههای گازی با سوخت خرده چوب
این نیروگاهها معمولا در نزدیکی مناطق جنگلی که خرده چوب و خاک اره زیاد ، بخاطر تولید چوب ایجاد می‌شود، برای استفاده از این محصولات جانبی و تولید انرژی مفید از آنها نصب می‌شود. در اطاق سوخت نوع نیروگاهها مکانیزمهایی بکار گرفته شده که خرده چوب و خاک اره با هوا بطور کامل سوخته شود و گازهای حاصل از این احتراق ، توربو ژنراتور گاز را به حرکت در آورده و انرژی الکتریکی تولید نماید.

نیروگاههای شکافت هسته‌ای با وجود تنوع در راکتور‌ها ، تقریبا همه آنها از اجزای یکسانی تشکیل شده‌اند. این اجزا شامل سوخت ، پوشش برای سوخت ، کند کننده نوترونهای حاصله از شکافت ، خنک کننده‌ای برای حمل انرژی حرارتی حاصله از فرآیند شکافت ماده کنترل کننده برای کنترل نمودن میزان شکافت می‌باشد. در این نوع نیروگاهها هسته یک اتم توسط یک نوترون به دو بخش کوچکتر تقسیم می‌شود. در این روش غالباً از عنصر اورانیوم استفاده می‌شود.

اگر نوترون منفردی به یک قطعه ایزوتوپ 235U نفوذ کند در اثر برخورد به هسته اتم 235U ، اورانیوم به دو قسمت شکسته می‌شود. مقادیر زیادی نیز انرژی آزاد می‌گردد در حدود (200Mev). اما مسئله مهمتر اینکه نتیجه شکستن هسته 235U آزادی دو نوترون است که می‌تواند دو هسته دیگر را شکسته و چهار نوترون را بوجود آورد. این چهار نوترون نیز چهار هسته 235U را می‌شکند.

چهار هسته شکسته شده تولید هشت نوترون می‌کنند که قادر به شکستن همین تعداد هسته اورانیوم می‌باشند. سپس شکست هسته‌ای و آزاد شدن نوترونها بصورت زنجیروار به سرعت تکثیر و توسعه می‌یابد. در هر دوره تعداد نوترونها دو برابر می‌شود، در یک لحظه واکنش زنجیری خود به خودی شکست هسته‌ای شروع می‌گردد. در واکنشهای کنترل شده تعداد شکست در واحد زمان و نیز مقدار انرژی به تدریج افزایش یافته و پس از رسیدن به مقداری دلخواه ثابت نگهداشته می‌شود.
نیروگاههای جوش (گداخت) هسته‌ای
تحقیقات اساسی برای ساخت راکتورهای جوش هسته‌ای با ظرفیت بالای هزار مگاوات از سالهای قبل ادامه دارد. سوخت پایه‌های این راکتورهای جوش هسته‌ای ، ایزوتوپهای اتم هیدروژن می‌باشد. در راکتور این نیروگاهها بوسیله میدانهای مغناطیسی قوی و پالسهای با فرکانس رادیویی و روشهای دیگر ایجاد حلقه پلاسمای کنترل شده با دمای بسیار بالا حدود حتی سیصد میلیون درجه کلوین را می‌نمایند. با استفاده از این درجه حرارت بالا که در حلقه پلاسما بخاطر واکنشهای جوش هسته‌ای ایجاد می‌شود. در اطراف محفظه پلاسما بوسیله مبدلهای حرارتی مختلف می‌توان آب را بصورت بخار مناسب توربینهای بخار تربو ژنراتور بخاری در آورد و بوسیله آن تولید قدرتهای زیاد نمود. البته تا کنون دانشمندان موفق به تولید انرژی بطور مداوم با این راکتورها نشده‌اند.
نیروگاههای ترکیبی تولید کننده برق و انرژی حرارتی
در این نوع نیروگاهها علاوه بر تولید انرژی الکتریکی ، قسمتی از انرژی حرارتی تولید شده بخاطر احتراق سوخت در نیروگاه برای بازده حرارتی بهتر نیروگاه برای تهویه مطبوع منازل اطراف نیروگاه و یا کاربردهای دیگر صنعتی مانند گرم نمودن آب برای مصارف صنعتی و حتی پرورش ماهی و دامها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نیروگاه تبدیل انرژی اقیانوسی (Ocean Thermal Energy Conversion (OTEC این نیروگاهها با بهره برداری از اختلاف دمای میان سطح و عمق اقیانوس یک سیکل حرارتی باد و چشمه عظیم گرم و سرد تشکیل می‌دهند و از این راه می‌توان با استفاده از ایجاد بخار و تقطیر موادی مانند پروپان با آمونیاک سیکل حرارتی کاملی را تشکیل داد و بوسیله تجهیزات ویژه‌ای انرژی مکانیکی و در نهایت انرژی الکتریکی تولید نمود.
نیروگاههای پیل سوختنی
یک نیروگاه پیل سوختنی در حقیقت یک سلول الکتروشیمیایی می‌باشد که بطور مداوم انرژی شیمیایی یک سوخت (و یک اکسید کننده) را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌نماید. تفاوت اصلی یک پیل سوختی با باطری این است که باطریها پس از تأمین انرژی ، نیاز به شارژ مجدد دارند، ولی پیل سوختی با تأمین مواد اولیه آن ، می‌تواند بطور مداوم انرژی تولید نماید. این نوع نیروگاهها دارای انواع مختلفی می‌باشند و هنوز تحقیقات وسیعی برای کاربردهای بیشتر آنها ادامه دارد. مولدهای کوچک پیل سوختی در بعضی از کاربردهای ویژه ماننده تأمین برق سفینه‌هایی مانند آپولو و بعضی از ماهواره‌ها بکار رفته است.
بخاطر اشکالات تایپ عذرخواهی میکنم

نقش پدران در حيات وحش

اغلب جانوران نر در حيات وحش نقش چنداني در نگهداري و محافظت از بچه هاي خود نداشته و تنها نقش آنها توليد مثل است. به طورمعمول جانور نر پس از جفت گيري ماده گونه خود را رها كرده و مسئوليت تغذيه ، محافظت ، آموزش هاي لازم براي بقا بچه يا بچه ها تا زمان بلوغ به عهده جانور ماده است اما در مواردي جانور نر نقش يك پدر تمام عيار را براي بچه ها ايفا مي كند. نگاهي كوتاه به 10 جانور نر مختلف كه در زندگي بچه هايشان نقش دارند.

ادامه نوشته

اثر فنون جدید ژنتیک ملکولی بر زیست شناسی حفاظت

زیست شناسی حفاظت کوششی برای حفاظت تنوع زیستی و پرسه های بیولوژیکی در اکوسیستم ها ، که با تنوع ژنتیکی گونه در مولفه های کلیدی است. تنوع ژنتیکی زیر، از اصول پایه تنوع زیستی است.(جمعیت وگونه ها e.g) بدون تنوع گونه ای، جمعیتها نمیتوانند با تغییرات محیط زیست آینده نمو کنند.زیرا برای همه سیستمهای زیستی بخشی از حفاظت مطالعات تکمیلی ژنتیک است. فراتر از اندازه گیری و حفاظت ژنتیکی واریته
استفاده شامل فنون ملکولی در ژنتیک وبیولوژی حفاظت می شود.
1- تعیین هویت اختصاصی گونه ها ،جمعیت ها و حفاظت واحدها .،
2- رد یابی مناطق هیبریدی و آمیزش جمعیت ها .
3- تعیین خاصیت پراکندگی و شارش ژن .
4- تخمین جریان و اندازه تاریخی جمعیت .
5- ارزیابی والدی ، جایی که ارتباط آغاز میشود،قدرت تولید موفق دوباره ،سیستم جفت گیری و سازماندهی اجتماعی
نشانه های ملکولی و همچنین نقشه های ترافیکی و جانوران یا بخش های بدن آنها کمک قانونی میکنند تا غیر قانونی ها کشته شوند .
سر انجام نشانه ها تحت انتخابند (و بنابراین تمام است.) توانایی تعیین هویت کردن جمعیت سازگار شده محلی که ارزش اختصاصی برای حفاظت داشته باشد.
توسعه یافته گی های دوگانه بیولوژی ملکولی اهمیت بی سابقه ای برای زیست شناسی حفاظت داشته است:PCR(Polymeras Chain Reaction) و پروسه کشف ماهواره های کوچک.
1985، PCRعلم زندگی را علوم توسعه یافتگی جابجا کردن ، شامل بیولوژی حفاظت ، در طول .......... (و کاهش فهرست کلی) با هرکدام از قطعات کوچک تقسیمی از میلیون کپی های DNA.
فنون PCR امکان مطالعات غیر مخرب بر روی زندگی نمونه ها و طول مرگ اجدادشان را داد. صورت DNA ی میتوکندری (mtDNA) در ردیف مطالعه روانی ، دو رگه سازی و شارش ژن در جمعیت را در پی داشت ، شامل بعضی بخش های پایه ای از موزه های پوست گونه های باستانی در اتانول است (brown & brown 1994).
برای مثال بن های باستانی اردک لایسان (anus laysanensis ) شناسایی شد با آنالیزmtDNA از توپ های گدازه در جزیره مرکزی هاوایی .جایی که آنها ظاهرأ منسوخ شده بودند. (cooper et al)
آن اطلاعات خم تراز شده با مقدمات اند و اشاره میکنند که ممکن است بقایایی از شکلهای جهانی گونه ها ی خیلی از جزیره ها آندمیک اند.(wayne et al. 1999)
چند ریختی ها مرکب شده اند از یک قطعه دراز DNAکه د ر یک توالی از یکی از چهار نوکلئوتید ها یشان در خیلی اوقات تکرار شده است. (بازهای{AG}از N=5تا N=50تکرار شده ) تعداد نکلئوتید ها در مکان هندسی الل ها است. بطور نمونه چند ریختی ها بسیار تغییر پذیرند اغلب آنها بیش از 10الل در یک جمعیت دارند . آنها پراکندگی خیلی زیادی در ژنوم یوکاریتها دارند و رسم این تغییر را به ارث میبرند . آنها میتوانند به PCRفقط در مقادبر کم وسعت دهند (در حد حاشیه یک ملکول) در DNAوبه این گونه میتوانند حل کنند ، DNAرابطور جزئی فاسد میکننددر بعضی موزه ها پوستهای خشکانیده یا فسیل استخوان ها را قرار داده اند چون این بافتها ترکیباتی دارند که باعث زیان استفاده های ملکولی و نشانه ها ژنتیکی میشود . بیشمار های دیکر پایه های نشانه های ملکولی و PCRو SNPها تجزیه سیستمهای زیستی را شامل میشود (تنها نوکلئوتید های چند ریختی ) و توالی شدن از تولیدات مستقیم PCRاست . (sunnucks 2000مطالعه شود)
ژنتیک کلیدی استکه سیماهای مختلفی را در بیولوژی حفاظت ترکیب میکند برای طرح های ذخیره ای که تحت نظارت برنامه ها هستند فنون ملکولی می توانند ضروری باشند و بعلامه در نشانی سئوالات وابستگی حفاظت استفاده میشود. زیست شناسی ملکولی بدون شک دارای سریعترین میدان تکمیلی برای علم است . زیست شناسان حفاظت میتوانند از آنها در فنون آشکار سازی استفاده کنند، که هر کدام سریعأ آشکار سازی یک گزینه که دارای شدت زیاد ملکولی است.بیولوزی حفاظت یک علم نادر است زیرا سری ها جدید هر روز و در بیشتر موارد پدیدار میشوند اما مواردی هستند که برون تابی دارند . زیست شناسی ملکولی به عوض شدن معاهدات با اجازه زیست شناسان حفاظت برای دید سریع و با دقت ووسیع اختصاصی به جمعیت های حفاظت شده در محل کمک میکند.
اطلاعات ژنتیک در ترکیب با اطلاعات قدیمی مانند اطلاعات آماری ، تارخچه زندگی، توزیع و .. خیلی مفید هستند . سود اطلاعات در جزئیات جمعیت اجازه فهم بهتر خطر احتمالی برای سیستم در دست و نظریه دوم برای تصمیم های سازنده است.
رده بندی پیوند زدن
تعریف گونه میتواند حمایت قانونی و حیاتی یا اساسی باشد. برای مثال ،گونه های تحت نظر کنوانسیون در جهان طبق نظر و موافقت ) IUCN )که هر معاهده میزان در خطر بودن گونه ها یا عمل مخاطره انگیز برای گونه ها (ESA) در امریکا مشخص میکند. تلاشهای (ESA)برای برگندانیدن از گمرک قرمز، CANIS RUFUS به گونه اهلی در شمال امریکا در حیطه ی از ابتدای 25 سال پیش ، حدس یافته ها نشان میدهد که گمرک قرمز جدااست .
آنالیز ها ی بیشتر ژنتیک برای پوسته های موجود در موزه نشان دهند ه اسید جدید و خاصی است . ((WAYNE&jenks1991Troyetal1996
به هر حال یافته های غیر عادی ژنتیک برای کاراکتر ها در گمرک قرمز رابطه نزدیکی را با نسبت های ژنتیک اظهار میکند به گرگ صحرایی ،conislatrans غنی از همه چیز ها( 1999 ) اندازه های فرضی که نتیجه رخ دادن دورگه ها ی خاکستری گرگ که در طول 2500 سال گذشته گرگ هادر گمرک های قرمز است(canis lupus) . بنابراین صورت کار حفاظت تحت نظر)ESA( پرسشی است اگر چه نتیجه آن نزاع بود(ویلسون 2000)گمرک قرمز ف مطالعات ژنتیک انتشار نشاندار ها را تعیین کرد و چگونه باید یک واحد معتبر برای تصمیم گرفتن درباره حفاظت مفید هیبریدها باشد ابزارهای ملکولی که برای استنتاج کردن سیستمیک وضع کنونی جانوران چه هستند ؟
یک منبع امید بخش از اطلاعات درباره فرضیه ی وابستگی در میان گونه ها و جمعیت بخشنامه است، 16000جفت از قطعات DNAشامل میتوکندری هستند. ژنهای درون mtDNA در وضع و جایگاه خوبی هستند ،و اساسأ به طور کلی متعددند ، هدف ویژه بخشهای DNAدر ژنهای روشن و اداره موثر سراسر TAXA، رهیافتهای تجاری ف قابل دست یافتن است .
داشتن تعداد زیادی کپی از هر سلول تشکیل دهنده mtDNAبه همان شکل هسته های DNAاست . منحط کردن نمونه ها از عصاره mtDNA آسانتر است در بیشتر ارگانیسمها mtDNA مادرانه وارث میشوند .بنا براین تنها یک توالی میتواند کپی عصاره اول شود
( به مخالفت 2 تا برای ژنهای هسته ای یکی برای هر کروموزوم پدر و مادر ) شامل وضع نامساعد mtDNA میشود .
1- نشان دادن تکامل تدریجی فقط برالی DNAمادری و تهیه غیر مستقیم اطلاعات درباره سهم نرها در ژنتیک .
2- وارث شدن یک واحد است ،بنابراین نمایش دادن به تنهایی یک واحد علامت دار و پلی ژنی برای آن پایه بود تا بتواند پایه ای از هستهDNA نباشد ، برای اینکه سنجش مجموعه تعداد زیادی از نشاندارها ی مستقل غیر ممکن است.
یک گفته عمل نما خنثی کننده است که هسته ژنها دارای استعداد برای تولید پلی ژن های قویتر است ولی نمیتوان از همه آنها در یک بخش استفاده کرد . چون بطور مقدماتی نیازمند کلنی کردن قبل از توالی کردن غیر ممکن است ژنهای هسته که استفاده عمومی در مطالعات سیستماتیک داشتند شامل آن عضو های پیوسته با توارث نرینگی ژنهای درون پستانداران روی کوروموزوم Yاست.(e.g.lundrigantal،makova&li2002 (وتغییرات کاملأ تخصصی توان سازگاری (MHC)نواحی. (holmes&ellies1999) به همان اندازه که اطلاعات بازسازی توالی پلی ژنها منحصر است . میتواند ناشی از پراکندگی عناصر نکلئوتید های کوتاه باشد. (SINEs : shedlok،okada2000)
پراکندگی عناصر نکلئوتیدهای کوتاه مانع سراسری ژن های یوکاریت در تعداد بالا شده. این اساسأ قابل برگشت پذیری است که توالی میتواند اثر استنباطی در میان دودمان یاعدم دودمان ها داشته باشد . پراکندگی عناصر نوکلئوتید های کوتاه میتواند مورداستفاده دراستنباط پلی ژنی پستانداران آفریقایی پرایمتها وخزنده ها در میان taxa هاباشد (e.g.nikaido et al2003) .
فراوانی اطلاعات ملکولی توسعه جداگانه را ترویج داد ، روشهای احیاء پلی ژنی که مورد بحث در جایگاه دیگری بودند .(felsenstein 1981،2003،hendly1993،hilliset al1996) یک مثال برزای استفاده تجدید بنای پلی ژنها در حفاظت این که فضای رده بندی زیر گونه های در معرض خطر پلنگ (گربه وحشی) (panthera paradus) است.
پلنگ توزیع جغرافیایی وسیع دارد. واتز بسیاری از نواحی عمومی خارج است. به هر حال بعضی گونه ها بینهایت نادراند. (زیر گونه های p.pnimer،p.porientalisاز آمورها،)} e.g.the arabian،uohyrkina .et.al 2001} پلی ژنی استفاده شد برای مشخص کردن محدوده زیر گونه خواه نادریا بی نظیر باشد (تصویر شماره1/4) آن نتایج میتوانند برایزمدیریت این گونه ها راهبردی باشند . برای مثال پلی ژنی زیاد یک زیر گونه جدا ممکن است ارزش حفاظتی و شایستگی جداگانه ای برای مدیریت داشته باشد (بدون جفت گیری با دیگر زیر گونه ها البته با همان برنامه ها و سرمایه گذاری در باغ وحش ها)
تخمین سایز جمعیت و عدم هجوم نمونه برداری
این مشکل است که ایستگاه ارزیابی یا کنترل جمعیت تهدید زیاد و خطرناک گونه ها بوده چون آنها در غلظت پایین زندگی میکردند . گزارش پناهگاه های بزرگ برای کار یا برهم زدن شکل زندگی خیلی مشکل اند . به علاوه تعداد زیادی از آن گونه ها خیلی بزرگ اند (گوشتخواران) یا وفور (کیسه داران) به معنی آن است که تله گذاری برای مقصود خاصی است که برچسب گران و کاملی است.
(تصویر 1/4)
مقدار رابطه پلی ژنی پلنگ mtDNA (نوع هاپلو) برای ترکیب کردنNADH-5 (Pb61) وکنترل بزرگتر(CR 116Pb) mtDNA .
حد اکثر صرفه جویی را درخت نشان میدهد . شماره شاخه های بالایی خود راه اندازی را نشان میدهند . (تکرار100) ،.فقط آنها را با کمتر از 50درصد نمایش میدهد شماره های زیر نشان دهنده شماره استپها/ شمره متشابه است:ORIبرای panthera pardus orientalis و SAX برای P.Psaxiolor وMELبرای p.p.melasوJAP برای p.p.japonensis و NIMبرایp.p.nimer وPARIوIIبرای دو دسته افریقایی. هر دو ORIوNIMدارای دو سمت و مرتبه متفاوت درون گونه اند.
-
لزومأ هر پریمات میتواند امن باشد. رها سازی قطعات کوچکی مثل گلوله مو – پرها- پوست تخم ها – پوست مار –ادرار و قطعات مختلف تراوشات سیال بدن در میزان DNAکه محتوای PCRرا وسعت میدهد .
برای خرس سیاه مو همراه دام جمع شد .(boursenetal2003) و برای شامپانزه ها به خواب آلودگی آشیانه هال (morintal1994) ،در بررسی سیستماتیک بچه روباه تعلیم دادن سریع مکاری به سگ ها (smith et al2001) .در نتیجه پوشاندن ملکولی (bellmain et al.2004) و آماری (valire et al2002) موضوعات برای شروع توسعه یافتن کنترل جمعیت جانوران با روش بون دست ، یا رعایت کردن .
برای مثال مو یا حرکت سریع مجموعه ای از خرس های قهوهای از کویوتها (kohn et al 1999) تخمین جمعیت (فراوانی)و رد پای خصوصی جنس و قلمرو خصوصی را داشت.

آلودگي هاي محيطي

واژه ناخالصی در اغلب موارد هم معنی و به جای واژه آلودگی بکار می رود، اما تفاوت های ظریفی بین این دو واژه وجود دارد که مترادف دانستن آنها صحیح نیست.
واژه ناخالصی بدین معناست که مقدار (غلظت یا تراکم) یک ماده یا موادی در محیط بیش از حد طبیعی آنها است، اما این بدان معنی نیست که لزوماً برای محیط زیست مضر هستند.
اما در تعریف آلودگی علاوه بر اینکه ماده آلاینده در جای نامناسب واقع شده است دارای غلظتی هم هست که برای محیط زیست خطرناک است.
آلودگی هوا (Air pollution): عبارت است از حضور مواد نامطلوب در هوا به مقداری که بتواند اثرات مضر (بر انسان، گیاهان، جانوران، مواد و مصالح) ایجاد کند و یا بر محیط زیست جهانی تاثیر گذاشته و مناظر و جلوه‌های نامناسب ایجاد کند.
آئروسل (Aerosol): عبارت است از پراکندگی ذرات میکروسکوپی جامد یا مایع در محیط گازی، مثل دود، مه و یا میست.
غبار (Dust): یک اصطلاح کلی برای ذرات بسیار ریز با اندازه کمتر از 500 میکرومتر هستند. این ذرات موجود در اتمسفر می توانند منابع مختلف مثل خاک، آتشفشان ها، گرده گلها و غیره داشته باشند. تمایلی به چسبندگی ندارند، مگر اینکه تحت تاثیر الکتریسیته ساکن قرار گیرند. این ذرات تحت تاثیر وزن رسوب می کنند.
قطره (Droplet): ذره کوچک مایع دارای اندازه و وزن مخصوص که در شرایط سکون سقوط کند اما ممکن است در شرایط تلاطم (Turbulence) به صورت معلق باقی بماند.
خاکستر فرار (Fly ash): ذرات بسیار کوچک خاکستر که در اثر احتراق مواد سوختی وارد جریان گاز دودکش می شوند، این ذرات ممکن است حاوی ذرات ناقص سوخته باشند.
مه (Fog): اصطلاح نامشخصی است که برای بیان وجود ذرات قابل رویت که در حالت پراکندگی به صورت مایع هستند بکار می رود. تشکیل آن معمولاً مستلزم تراکم است. در هواشناسی به پراکندگی ذرات آب یا یخ گفته می شود.
فیوم (Fume): ذرات جامدی هستند که در اثر تراکم حالت گازی و معمولاً بعد از تبخیر مواد ذوب شده بوجود می آیند و غالباً توام با یک واکنش شیمیایی مانند اکسیداسیون تولید می شوند.
میست (Mist): اصطلاحی است که به ذرات بزرگ مایع با پراکندگی کم غلظت اطلاق می شود. در هواشناسی پراکندگی رقیق قطرات آب با تراکم کم و اندازه کافی برای نشست را میست می گویند.
ذره (Particle): عبارت است از جزء کوچک مجزا از توده یک ماده جامد یا مایع
دود (Smoke): عبارت است از ذرات کوچک آئروسل که حاصل احتراق ناقص می باشند و عمدتاً متشکل از کربن و سایر مواد قابل احتراق است.
دوده (Soot): اجتماع ذرات کربن اشباع شده که با مواد قیری آمیخته اند و اصولاً در اثر احتراق ناقص مواد کربن دار بوجود می آیند.

با IUCN بيشتر آشنا شويد

              

ادامه نوشته

تیهو

نام انگلیسی : ‌See-see Partridge

نام فرانسوی : Perdrix a gorge grise

نام علمی (لاتین) : Ammoaerdix Griseogularis

چطور پیدایش کنیم :

23 تا 25 سانتی‌متر ؛ یک ماکیان کوچک که ظاهرا شبیه کبک کوچکی به‌نظر می آید  . پرنده نر سطح پشتی قهوی مایل به خاکی با خطوط ریز موجدار خاکستری دارد . سطح شکمی‌اش به طور کلی قهوه‌ای مایل به صورتی کمرنگ است و در پهلوها در حدود شش نوار خیلی پهن به رنگ دارچینی پررنگ و سفید دارد . تارکش قهوه‌ای مایل به خاکی و گلو و جلوگردنش خاکستری است . نوار چشمی پهن و سفیدی دارد که در حد بالا و پایین آن خط سیاهی دیده می شود . پرهای کناری دمش خرمایی رنگ است ، تفاوت پرنده ماده با نر در این است که طرح مشخص سیاه و سفید صورت و پهلوها را ندارد . رفتارش شبیه کبک است و هنگام احساس خطر به جای پریدن ، می دود .

 زیستگاه :

مناطق بیابانی و نیمه بیابانی . تپه و ماهورهای سنگی و کم ارتفاع . ساحل رودخانه‌ها و جویبارهای مناطق خشک و زمین‌های سنگلاخ را ترجیح می دهد . روی زمین آشیانه می سازد .

 پراکندگی :

تیهو از پرندگان بومی ایران است و از جمله پرندگانی‌ست که در حال حاضر و به گزارش سازمان محیط زیست ایران از وضعیت مناسب و عادی برخوردار است ، اما آنچه مسلم است اینکه تعداد این پرندگان طی سال‌های گذشته تا به امروز بسیار کاهش پیدا کرده و به درستی این امر نمی تواند بازگو کننده روال عادی زیستی این پرنده باشد .!

شناسايي پرندگان پارك ملي بوجاق كياشهر

عنوان (انگلیسی): Identify of Boujagh National Park Kiashahr Birds

نشریه: محيط شناسي

شماره: محيط شناسي (دوره: 46, شماره: 2)

نویسنده: عباس عاشوري†، شعبانعلي نظامي، كامران زلفي نژاد

تاریخ:

کلمات کلیدی :
Boujagh National Park،Identify،Guilan،Iran.،Birds،Kiashahr،ايران،گيلان،كياشهر،پرندگان،شناسايي،بوجاق،پارك ملي

کلمات کلیدی (انگلیسی):
گيلان,كياشهر,پرندگان,شناسايي,بوجاق,پارك ملي,Boujagh National Park,Identify,Guilan,Iran.,Birds,Kiashahr,ايران

چکیده:
با توجه به اينكه پرندگان از عناصر عمده اغلب اكوسيستم‌هاي جهان به شمار مي‌روند، هدف از انجام اين بررسي، شناسايي پرندگان پارك ملي بوجاق بوده است. به اين دليل پرندگان هفت‌بخش مختلف پارك ملي بوجاق با مساحت 3260 هكتار از پاييز 1383 تا شهريور 1385 به مدت 24 ماه بررسي شد. بر اساس نتايج به‌دست آمده، 234 گونه پرنده( 6/46 درصد از پرندگان ايران ) شناسايي شد كه تالاب بوجاق با 137 گونه و بخش‌هايي از پهنة آبي درياي خزر در محدودة پارك با 19 گونه به ترتيب با بيشترين و كمترين تنوع گونه‌اي در بين زيستگاههاي پارك ملي بوجاق بودند. متنوع‌ترين راسته‌ها به گنجشكسانان (Passeriformes) و آبچليكسانان (Charadriiformes) و متنوع ترين تيره‌ها به مرغابيان(Anatidae) و آبچليكيان Scoloacidae) ) تعلق داشتند. 4 راسته و 17 تيره فقط با يك گونه كمترين تنوع پرندگان منطقه بودند. تعداد 12 گونه از پرندگان شناسايي شده در فهرست كتاب سرخ گونه‌هاي در خطر انقراض I.U.C.N ثبت شده‌اند كه 6 گونه در فهرست آسيب پذير و 6 گونه نيز در فهرست پرندگان در معرض تهديد قرار دارند. پراكنش 31 گونه نيز براي اولين بار از منطقه گزارش شد. فون غني پرندگان اين محدوده, لزوم توجه روز افزون به پارك ملي بوجاق را يادآور مي‌شود.

چکیده (انگلیسی):
Birds constitute the important elements of most ecosystems of the world. The objective of this study was to survey and identify birds of Boujagh National Park. For this reason the Park divided into 7 parts and during 24 months, between autumn 1383 and late summer of 1385, the park has been surveyed. The results show that 234 species have been identified (about %46.4 of all bird species throughout Iran). The lowest number of birds were 19 species, while the most diverse orders were Passerine and shore birds mainly Charadriiforms, and the most diverse family were Anatidae and Scolopacidae.4 orders and 17 family with one species showed the lowest diversity and in between them 12 species mentioned in IUCN red data Book, of which 6 species were Vulnerable and 6 others were threatened. 31 species identified for the first time in the area. As the bird's fauna in Boujagh is very diverse, therefore deserve the highest

پرهای‌ پرندگان‌، از چه‌ موادی‌ ساخته‌ شده‌اند؟!

پرهای‌ پرندگان‌ یکی‌ از مهمترین‌ اعضای‌ موجود در بدن‌ آنها به‌ شمار می‌روند. از مهمترین‌ کارهایی‌ که‌ پرپرندگان‌ انجام‌ می‌دهند می‌توانیم‌ از پرواز، گرم‌ نگه‌داشتن‌ آنها در هوای‌ سرد و همینط‌ور برای‌ گرم‌ نگه‌ داشتن‌تخمها و حتی‌ جلب‌توجه‌ و یا فرار از دست‌ دشمنان‌ نام‌ ببریم‌. آیا تاکنون‌ به‌ این‌ نکته‌ فکر کرده‌اید که‌ پرهای‌پرندگان‌ که‌ در زندگی‌ آنها نقشی‌ اساسی‌ دارند، از چه‌ موادی‌ ساخته‌ شده‌اند؟!
پرها معمولا از همان‌ ماده‌ای‌ ساخته‌ می‌شوند که‌ مو و ناخن‌ انسانها به‌ وجود می‌آیند. این‌ ماده‌ که‌ ((کراتین‌)) نام‌دارد حتی‌ منقار پرندگان‌ را نیز تشکیل‌ می‌دهد. پر و منقار نیز همانند مو و ناخنهای‌ انسان‌ رشد می‌کنند، البته‌پرندگان‌ مجبور نیستند که‌ آنها را کوتاه‌ کنند. زیرا پرهای‌ بلند و قدیمی‌ معمولا می‌ریزند و جای‌ خود را به‌پرهای‌ جدید می‌دهند و منقار پرندگان‌ نیز با توجه‌ به‌ استفاده‌ مداوم‌ پرندگان‌ از آن‌ ساییده‌ می‌شود و به‌ همین‌دلیل‌ معمولا از اندازه‌ معین‌ و مشخصی‌ بزرگتر نمی‌شود. البته‌ بعضی‌ از پرندگان‌ خودشان‌ با ساییدن‌منقارشان‌ به‌ محلهای‌ سخت‌ و زبر منقار خود را کوتاه‌ می‌کنند و اندازه‌ آن‌ را برای‌ استفاده‌ بهتر از آن‌ به‌ میزان‌معینی‌ نگه‌ می‌دارند..

ادامه نوشته

كبك

ادامه نوشته

ميش مرغ

ادامه نوشته

مرغ طوفان وبلسون

يك گونه به پرندگان ايران اضافه شد

محققان با تلسكوپ مشغول سرشماري بودند كه پرنده اي نشسته روي دكل برق توجه آنها را جلب مي كند. تازه وارد، گونه اي كور كور بود كه به جمع پرندگان ايران اضافه شد

 

ادامه نوشته

قوش بازي

قوی فریاد کش

اندازه قوی فریادکش 150 سانتی‌متر است؛ منقار سیاه با قاعده زرد لیمویی ، این پرنده را از قوی گنگ متمایز می سازد که منقاری نارنجی با قاعده برآمده و سیاه دارد . همچنین با گرد راست و صدای شیپور مانند نیز مشخص می شود .
شبیه قوی کوچک است و فرق آن با قوی کوچک عبارت است از اندازه خیلی بزرگتر ، سر دراز که از نیم رخ تخت بنظر می آید ، زردی بیشتر قاعده منقار که شکل مثلث و راس آن به سمت جلو می باشد ، و صدای مخصوص .
پرنده نابالغ قهوه ای کمرنگ مایل به خاکستری و روی هم رفته ، خاکستری رنگ‌تر از نابالغ قوی گنگ است . منقار صورتی کمرنگ با نوک تیره دارد.

ادامه نوشته

احداث آلاینده ای بزرگ کنار جنگل های ارسباران

جنایتی دیگر در حق میراث طبیعی آذربایجان در شرف انجام است

سرنگونی جنگلهای ارسباران با مس سونگون

احداث آلاینده ای بزرگ کنار جنگل های ارسباران

ادامه نوشته

آرتميا

آرتمیا (به انگلیسی: Artemia) جانداری است سخت‌پوست که در آب‌های شور زندگی می‌کند. دریاچه ارومیه در ایران، یکی از غنی‌ترین منابع آرتمیا در جهان شمرده می‌شود. آرتمیا در صنایع پرورش میگو و ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاید به جرات بتوان گفت که آرتمیا مهم ترین غذای زنده مورداستفاده در آبزی پروری یا کشتاب ورزی جهانی است. وقتی در دنیا سالانه بیش از ۲۰۰۰ تن کیست آرتمیا معامله می‌شود و به خصوص از خود آرتمیا یا کیست آن در تغذیه مراحل نوزادی ماهیان، سخت پوستان و نرم تنان و... سود می‌برند می‌توان پی به اهمیت این سخت پوست کوچک برد.

ادامه نوشته

سهم ناچیز ایران از پرنده نگری

اكوتوریسم یا گردشگری در طبیعت، شاخه های متفاوتی دارد  پرنده نگری یا bird watching شاخه ای از این رشته است كه در برخی كشورها به اندازه تماشاچیان بازی فوتبال طرفدار دارد و پیگیری آن درست مثل یك تماشاچی بازی فوتبال نه نیاز به تحصیلات دارد نه تخصص  آنچه در پرنده نگری حرف نخست را می زند، علاقه، انگیزه، حوصله و برنامه ریزی و بیش از همه اینها و پیش از همه اینها آموزش است درخصوص این كه بدانیم در اطرافمان چند گونه پرنده داریم چه پرنده هایی داریم و چطور می توانیم بعد از گذشت زمانی نه چندان بلند به یك پرنده نگر حرفه ای تبدیل شویم پرنده نگری غالباً دیدن پرنده های وحشی است، پرنده های وحشی محیط اطرافمان 
پرنده هایی كه ممكن است هر روز از بالای سرمان پرواز كنند یا در شاخه های حیاط خانه مان لانه داشته باشند  پرنده هایی كه برای دیدن آنها فقط باید چشمانمان را باز كنیم و پرنده نگری را آغاز كنیم .

پرنده نگرها می گویند:  برای شروع اول باید از باغچه خانه شروع كنید  بعد پرنده های محیط اطراف خود را ببینید  بعد شهر و بعد هم كشور خود را 
پرنده نگرهای حرفه ای پرنده های دنیا را هم می شناسند  آنها كه دستشان به دهانشان برسد، پرنده های دنیا را هم می بینند  گاه فقط با علاقه، بدون تحصیلات مرتبط و بدون دانش دانشگاهی درخصوص پرنده ها از كشوری به كشور دیگر سفر می كنند تا گونه یا زیرگونه خاصی از یك پرنده خاص را كه بومی آن كشور است تماشا كنند مثل درنای سیبری در فریدونكنار

ادامه نوشته

مهاجرت پرندگان

گرچه تمام پرندگان مهاجرت نمی‌كنند، ولی پدیده‌ی مهاجرت آنقدر همه‌گیر است و در مطالعه‌ی پرندگان در طبیعت نقش مهمی دارد.
بعضی از پرندگان بومی هستند و در تمام فصول سال در سراسر منطقه‌‌ی پراكندگی خود باقی می‌مانند. این بدان معنی نیست كه فرد فرد آنها هرگز مهاجرت نمی‌كنند، بلكه منظور این است كه جابه جائی آنها از حدود منطقه پراكندگی گونه تجاوز نمی‌نماید. بعضی دیگر نیمه مهاجرند، یعنی تعدادی از آنها مهاجرت می‌كنند و عده‌ای دیگر باقی می‌مانند. معمولاً جمعیت‌های شمال منطقه‌ی پراكندگی یك گونه مهاجرت می‌كنند، در حالی كه جمعیت‌های جنوبی ساكن می‌مانند. ولی در برخی موارد فقط بعضی از افراد گونه مانند پرنده‌های نابالغ مهاجرت می‌كنند و بقیه‌ی جمعیت در منطقه‌ی زادوولد خود باقی می‌مانند. پرندگان مهاجر واقعی گونه‌هائی هستند كه تمام افراد آنها در پائیز منطقه زادوولد خود را ترك می‌گویند و به قرارگاه زمستانی هرساله
مهاجرت می‌كنند.

ادامه نوشته

مگس گير خالدار

اندازه مگس گیر خال دار ۱۳/۵ سانتی‌متر است ؛ صرف نظر از حالت قائم بدن به وسیله پرو بال قهوه‌ای مایل به خاکستری ، تارک خال‌خال و سینه تقریبا سفید رگه‌رگه شناسایی می شود . بال‌ها و دم خود را اغلب تکان می دهد ، معمولا در ارتفاع کم روی شاخه‌ها می نشیند و از آنجا با پروازی چابک و سریع حشرات در حال گذر را دنبال می کند .
منقار سیاه رنگی دارد و رگه هایی در پیشانی و سینه و رگه هایی کمرنگ در لبه پوشپرهای بلند و خط بالی اش دیده می شود.
پرنده ای نسبتا تک‌زی است .
مگس گیر خال دار روی شاخه ها به صورت موجی پرواز کرده و حشرات را در هوا شکار می کند.

ادامه نوشته

کمر کولی کوچک

اندازه کمرکولی کوچک 14 سانتی‌متر است؛ شبیه کمرکولی جنگلی ، ولی خیلی کمرنگ‌تر است، زیستگاهش به کلی با زیستگاه کمرکولی جنگلی تفاوت دارد که این شاخص مناسبی برای شناسایی آنها از یکدیگر است.
اغلب در سطح صخره‌های برهنه دیده می شود ولی گاهی روی درخت نیز می نشیند .  
روی تنه کمرنگ و خاکستری رنگ، سطح شکمی تقریبا سفید ، پهلوها و پوشپر‌های زیر دم نخودی مایل به قهوه‌ای ( نه بلوطی ) بدون لکه های سفید و دم خاکستری یکدست بدون نشانه‌های سفید دارد .

ادامه نوشته