استفاده از میكروب در تصفیه فاضلاب
یكی از بزرگترین دستاوردهای بشر این است كه می‌تواند از میكروبها در عمل تصفیه فاضلاب‌ها استفاده كند.
فرهاد مشحون ـ رییس واحد تصفیه و بازیافت آب پژوهشگاه صنعت نفت ـ با بیان مطلب فوق اظهار كرد:
صنایع نفت، گاز و پتروشیمی نخستین صنایعی بودند كه از سیستم‌های تصفیه فاضلاب استفاده كردند كه این عمل تصفیه با استفاده از میكروارگانیسم‌ها انجام می‌شود.
وی افزود: تصفیه اولیه شامل حذف برخی ناخالصی‌های فاضلاب از جمله مواد نفتی است. در این مرحله شرایط فاضلاب جهت رشد و تجزیه توسط میكروبها مهیا می‌شود. در مرحله تصفیه ثانویه كه قلب عمل تصفیه محسوب می‌شود نیز تصفیه به كمك میكروبها انجام می‌شود و برای رسیدن پساب تصفیه شده به استانداردهای مربوطه، انجام كارهای تكمیلی ضروری است كه در مرحله تصفیه ثالثیه انجام می‌شود.
وی، تصفیه فاضلاب با استفاده از میكروارگانیسم‌ها در فضای محدودتر و رعایت استانداردهای بهتر را هدف این فرآیند خواند و گفت: براساس استانداردهای محیط زیست، پساب تصفیه شده باید به یكی از سه حالت مختلف استاندارد برای كشاورزی و آبیاری، استاندارد برای ورود به آب‌های سطحی و استاندارد تخلیه به چاه برسد كه ساده‌ترین حالت در رابطه با نیاز به پالایش كمتر، مربوط به كشاورزی و آبیاری است.
او در ادامه توضیح داد: میكروارگانیسم‌ها ابتدا به آب آلوده‌ای كه باید آن را تصفیه كنند عادت داده می‌شوند. در این خصوص در تصفیه‌خانه‌ها مجموعه‌ای از میكروارگانیزم‌ها وجود دارد كه با ورود فاضلاب جدید آن دسته از میكروبهایی كه نسبت به این فاضلاب مقاوم بوده، زنده می‌مانند و كشت كرده و شروع به تصفیه فاضلاب مربوطه می‌كنند.
مشحون با تاكید بر این كه توده میكروارگانیسم‌های تصفیه كننده صنایع مختلف، متفاوت و مخصوص است، تشریح كرد: هر فاضلابی یك روش مطالعه خاص خود دارد؛ به طوری كه گاهی سیستم تصفیه فاضلاب دو صنعت كه یك محصول را تولید می‌كنند نیز با یكدیگر فرق دارند؛ بنابراین آزمایش، تحقیقات و مطالعات پایلوتی برای تعیین روش تصفیه ضروری است.
او با اشاره به انواع میكروب‌های تصفیه‌كننده فاضلاب توضیح داد: به طور معمول برای تصفیه فاضلاب از روشهای بیولوژیك یا لجن فعال استفاده می‌شود؛ به گونه‌ای كه پس از تماس میكروبها با فاضلاب، در حوضچه هوازنی و در نتیجه تبدیل مواد آلی به مواد بی‌ضرر، در خروجی این حوضچه فاضلاب تصفیه شده و میكروبها وجود دارد كه با استفاده از روشهای ثقلی جداسازی میكروب از فاضلاب تصفیه شده انجام می‌شود كه فضای زیادی را اشغال كرده و زمان‌بر است كه ممكن است ته‌نشینی و جداسازی میكروبها به طور كامل انجام نشود.
او با بیان این كه امروزه یكی از روشهای پیشرفته تصفیه فاضلاب روش غشایی (MBR) است، افزود: در این روش جداسازی میكروبها توسط غشا انجام می‌شود و میكروبها پشت غشا باقی می‌مانند و جداسازی كامل، سریع و دقیق است. استفاده از غشا باعث می‌شود در فضای كم، تصفیه فاضلاب با راندمان بالا انجام شود به طوری كه كیفیت آب تصفیه شده از استانداردهای فاضلاب برای تخلیه به آب‌های سطحی نیز خیلی بهتر است.
وی گفت: این غشاها هنوز در ایران تولید نمی‌شوند و كشورهای محدودی آن را تولید می‌كنند و محصول وارداتی است و كار در پژوهشگاه بر روی آن شروع شده است و پیش‌بینی می‌شود با توجه به شرایط، در آینده جایگزین سیستم‌های فعلی شوند.
رییس واحد تصفیه و بازیافت آب پژوهشگاه صنعت نفت، هزینه‌های حذف مواد آلی از فاضلاب با روشهای دیگر به جز استفاده از میكروارگانیزم‌ها را بسیار گران دانست و یادآور شد: هنگام استفاده از دیگر روش‌ها مانند كربن فعال، مواد آلی توسط این مواد جذب می‌شوند و باید در مرحله‌ای دیگر آنها را از كربن جداسازی كرد و بعد از مدتی بایستی جایگزین شوند؛ ولی با استفاده از میكروبها، میكروبها مواد آلوده‌كننده را به عنوان غذا مصرف كرده و نهایتاً به مواد بی‌ضرر مانند گاز كربنیك و آب تبدیل می‌كنند و فقط شرایط زیستی مناسب بایستی فراهم شود كه هزینه آن بسیار كمتر است و حذف هزینه ماده جاذب آلودگی با توجه به تولید مثل رایگان میكروبها در این سیستم‌ها از سوی دیگر نیز باعث كاهش هزینه‌ها شده است.
منبع : ایسنا