هرباریوم چیست ؟
بصورت متداول هرباریوم مجموعه ای از گیاهان خشک شده و نامگذاری شده است که بر طبق یک سیستم رده بندی منظم شده اند و نمونه ها برای ارجاع و جهت بررسیهای علمی در دسترس هستند . در حقیقت هرباریوم نوعی موزه است که بعنوان یک بانک اطلاعات خام می توان از آن بهره جست . هر نمونه گیاهی حاوی اطلاعاتی در مورد رویشگاه ، ویژگیهای گیاه در موقع جمع آوری و معرف تاکسونی است که به آن تعلق دارد و همچنین در بردارنده سایر اطلاعات ثبت شده روی بر چسب آن است . در هرباریوم علاوه بر گیاهان خشک پرس شده ، تمام مدارک مربوط مانند فلورها و کتابهای گیاه شناسی ، دستنویسها ، عکسها ، فتو میکرو گرافها ، گزارشهای چاپ شده و نشده ، نقاشیها و غیره وجود دارد . بنابراین هرباریوم بایگانی گیاهان پرس شده نیست بلکه با توجه به نقش و وظیفه آن ، یک مرکز بزرگ علمی فعال برای مراجعه گیاه شناسان و سایر زیست شناسان و محققین می باشد. در حال حاضر، در سطح جهان، واژه هرباریوم بسیار فراگیرتر بوده و در بر گیرنده مجموعه ای از نمونه های گیاهی پرس شده ، نمونه های سه بعدی ، بذر ها ، دانه های گرده ، قطعات چوبی ، نمونه های موجود در محلولها ، اسلایدهای میکروسکوپی ، DNA استخراج شده و ... می باشد .
 
نقش و اهمیت هرباریوم:
هرباریوم ها یکی از معتبرترین و اصولی ترین مراکز تحقیقاتی در زمینه تنوع گیاهی هر کشوری محسوب می شوند. بعبارت دیگر هرباریوم، گنجینه ای دائمی از نمونه های گیاهی یک منطقه و بهترین منبع اطلاعاتی در مورد رستنیهای آن می باشد. یک هرباریوم بر اساس اهداف آن و اینکه در برگیرنده فلور ( در اینجا منظورازفلور مجموعه رستنیهای موجود دریک منطقه می باشد) چه منطقه ای باشد می تواند در بر گیرنده چند صد تا چند میلیون نمونه گیاهی باشد. به لحاظ آنکه نمونه های موجود در یک هرباریوم معمولاً در بر گیرنده مجموعه ای از نمونه های جمع آوری شده از نقاط مختلف و توسط افراد گوناگون در زمانهای متفاوت هستند، حاوی اطلاعات مفیدی از تنوع زیستی گیاهان آن منطقه می باشند. به بیان دیگر ، هرباریوم منبع ارزشمندی از اطلاعات تاکسونومیک، وضعیت انتشارو تکامل رستنیهای یک منطقه است.
محققین علوم مختلف بویژه گیاه شناسان با بهره گیری از نمونه های هرباریوم های معتبر قادر خواهند بود بدون انجام مطالعات صحرایی، نتایج کار سایر محققین را ملاحظه و از اطلاعات آن استفاده و یا آنها را تکمیل و اصلاح نمایند.
        بطور خلاصه نقش و اهمیت یک هرباریوم، بویژه در چهارچوب اهداف سازمان حفاظت محیط زیست به شرح زیرمی باشد:
ـ ایجاد مجموعه ای پویا از رستنیهای منا طق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و سایر رویشگاههای ارزشمند
ـ ارایه مجموعه ای استاندارد جهت تعیین نام علمی دقیق گیاهان
ـ ارایه اطلاعات در مورد یک آرایه خاص شامل اطلاعات رویشگاهی، دامنه پراکنش، وضعیت بوم شناسی(Ecological statue)و ...
ـ وجود یک منبع اطلاعاتی جهت آموزش به دانشجویان در زمینه تاکسونومی( Taxonomy) گیاهان و سایر زمینه های مرتبط با علوم گیاهی
ـ فراهم نمودن اطلاعات و نمونه جهت انجام سایر تحقیقات علوم زیستی، بعنوان مثال، در اختیار گذاشتن نمونه کوچکی از برگ، میوه و ... جهت انجام مطالعات ریخت شناسی(( Morphology و تجزیه شیمیایی، و نیز در اختیار گذاشتن سایر اجزای گیاهان به منظور مطالعات گرده شناسی(( Polinology ،
سلول شناسی( Cytology) ، هسته شناسی(Caryology) و...
 
وظایف کارشناسان هرباریوم تابعه سازمان حفاظت محیط زیست، با عنایت به نقش و اهمیت این گنجینه های ارزشمند متعدد مي باشد. از جمله مهمترین وظایف آنها عبارت است از:
مطالعه، بررسی و شناسایی گیاهان کشور با تاکید بر مناطق تحت حفاظت، بررسی مناطق پیشنهادی از نظر پوشش گیاهی جهت اعلام حفاظت آنها، شناسایی و بازبینی نمونه هایی که توسط سایر افراد جمع آوری گردیده است، انجام مطالعات تکمیلی به منظور شناسایی دقیقتر تاکسون ها و حفاظت بهینه از آنها، مطالعات آزمایشگاهی جهت ازدیاد نمونه های در معرض تهدید، آموزش به کارآموزان و دانشجویان علاقمند، توسعه و ارتقای کمی و کیفی هرباریوم، تکمیل بانک اطلاعاتی هرباریوم و کمک به محققین جهت استفاده از اطلاعات مربوط به آن.
 
در ارتباط با وضعيت كلي گياهان ايران مي توان بطور خلاصه موارد زير را ذكر نمود.
 
* از ميان 8000 گونه گياهي ( گياهان عالي) شناخته شده در ايران، حدود 1800 گونه اندميك يا انحصاري ايران هستند.
* 800 گونه گياهي ايران بصورت تك استاني هستند. يعني فقط در يك استان از كشورمان رويش دارند.
* 20 جنس منوتيپيك ( جنسي كه فقط داراي يك گونه است) در ايران وجود دارد.
* تعداد 2428 گونه گياهي نيز در معرض تهديد قرار دارند.
 
 
هرباریوم چیست ؟
بصورت متداول هرباریوم مجموعه ای از گیاهان خشک شده و نامگذاری شده است که بر طبق یک سیستم رده بندی منظم شده اند و نمونه ها برای ارجاع و جهت بررسیهای علمی در دسترس هستند . در حقیقت هرباریوم نوعی موزه است که بعنوان یک بانک اطلاعات خام می توان از آن بهره جست . هر نمونه گیاهی حاوی اطلاعاتی در مورد رویشگاه ، ویژگیهای گیاه در موقع جمع آوری و معرف تاکسونی است که به آن تعلق دارد و همچنین در بردارنده سایر اطلاعات ثبت شده روی بر چسب آن است . در هرباریوم علاوه بر گیاهان خشک پرس شده ، تمام مدارک مربوط مانند فلورها و کتابهای گیاه شناسی ، دستنویسها ، عکسها ، فتو میکرو گرافها ، گزارشهای چاپ شده و نشده ، نقاشیها و غیره وجود دارد . بنابراین هرباریوم بایگانی گیاهان پرس شده نیست بلکه با توجه به نقش و وظیفه آن ، یک مرکز بزرگ علمی فعال برای مراجعه گیاه شناسان و سایر زیست شناسان و محققین می باشد. در حال حاضر، در سطح جهان، واژه هرباریوم بسیار فراگیرتر بوده و در بر گیرنده مجموعه ای از نمونه های گیاهی پرس شده ، نمونه های سه بعدی ، بذر ها ، دانه های گرده ، قطعات چوبی ، نمونه های موجود در محلولها ، اسلایدهای میکروسکوپی ، DNA استخراج شده و ... می باشد .
 
نقش و اهمیت هرباریوم:
هرباریوم ها یکی از معتبرترین و اصولی ترین مراکز تحقیقاتی در زمینه تنوع گیاهی هر کشوری محسوب می شوند. بعبارت دیگر هرباریوم، گنجینه ای دائمی از نمونه های گیاهی یک منطقه و بهترین منبع اطلاعاتی در مورد رستنیهای آن می باشد. یک هرباریوم بر اساس اهداف آن و اینکه در برگیرنده فلور ( در اینجا منظورازفلور مجموعه رستنیهای موجود دریک منطقه می باشد) چه منطقه ای باشد می تواند در بر گیرنده چند صد تا چند میلیون نمونه گیاهی باشد. به لحاظ آنکه نمونه های موجود در یک هرباریوم معمولاً در بر گیرنده مجموعه ای از نمونه های جمع آوری شده از نقاط مختلف و توسط افراد گوناگون در زمانهای متفاوت هستند، حاوی اطلاعات مفیدی از تنوع زیستی گیاهان آن منطقه می باشند. به بیان دیگر ، هرباریوم منبع ارزشمندی از اطلاعات تاکسونومیک، وضعیت انتشارو تکامل رستنیهای یک منطقه است.
محققین علوم مختلف بویژه گیاه شناسان با بهره گیری از نمونه های هرباریوم های معتبر قادر خواهند بود بدون انجام مطالعات صحرایی، نتایج کار سایر محققین را ملاحظه و از اطلاعات آن استفاده و یا آنها را تکمیل و اصلاح نمایند.
        بطور خلاصه نقش و اهمیت یک هرباریوم، بویژه در چهارچوب اهداف سازمان حفاظت محیط زیست به شرح زیرمی باشد:
ـ ایجاد مجموعه ای پویا از رستنیهای منا طق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و سایر رویشگاههای ارزشمند
ـ ارایه مجموعه ای استاندارد جهت تعیین نام علمی دقیق گیاهان
ـ ارایه اطلاعات در مورد یک آرایه خاص شامل اطلاعات رویشگاهی، دامنه پراکنش، وضعیت بوم شناسی(Ecological statue)و ...
ـ وجود یک منبع اطلاعاتی جهت آموزش به دانشجویان در زمینه تاکسونومی( Taxonomy) گیاهان و سایر زمینه های مرتبط با علوم گیاهی
ـ فراهم نمودن اطلاعات و نمونه جهت انجام سایر تحقیقات علوم زیستی، بعنوان مثال، در اختیار گذاشتن نمونه کوچکی از برگ، میوه و ... جهت انجام مطالعات ریخت شناسی(( Morphology و تجزیه شیمیایی، و نیز در اختیار گذاشتن سایر اجزای گیاهان به منظور مطالعات گرده شناسی(( Polinology ،
سلول شناسی( Cytology) ، هسته شناسی(Caryology) و...
 
وظایف کارشناسان هرباریوم تابعه سازمان حفاظت محیط زیست، با عنایت به نقش و اهمیت این گنجینه های ارزشمند متعدد مي باشد. از جمله مهمترین وظایف آنها عبارت است از:
مطالعه، بررسی و شناسایی گیاهان کشور با تاکید بر مناطق تحت حفاظت، بررسی مناطق پیشنهادی از نظر پوشش گیاهی جهت اعلام حفاظت آنها، شناسایی و بازبینی نمونه هایی که توسط سایر افراد جمع آوری گردیده است، انجام مطالعات تکمیلی به منظور شناسایی دقیقتر تاکسون ها و حفاظت بهینه از آنها، مطالعات آزمایشگاهی جهت ازدیاد نمونه های در معرض تهدید، آموزش به کارآموزان و دانشجویان علاقمند، توسعه و ارتقای کمی و کیفی هرباریوم، تکمیل بانک اطلاعاتی هرباریوم و کمک به محققین جهت استفاده از اطلاعات مربوط به آن.
 
در ارتباط با وضعيت كلي گياهان ايران مي توان بطور خلاصه موارد زير را ذكر نمود.
 
* از ميان 8000 گونه گياهي ( گياهان عالي) شناخته شده در ايران، حدود 1800 گونه اندميك يا انحصاري ايران هستند.
* 800 گونه گياهي ايران بصورت تك استاني هستند. يعني فقط در يك استان از كشورمان رويش دارند.
* 20 جنس منوتيپيك ( جنسي كه فقط داراي يك گونه است) در ايران وجود دارد.
* تعداد 2428 گونه گياهي نيز در معرض تهديد قرار دارند.