تنوع زيستي چيست؟
تنوع زيستي چيست؟
تنوع زيستي مفهومي است كه امروزه در سه سطح ژن- گونه و اكوسيستم مطرح مي گردد، ولي اين واژه در سطح گونه شناخته شده تر بوده و كاربرد بيشتري دارد.
ژن ها عوامل به وجود آورنده گونه ها مي باشند كه آنها نيز به نوبه خود واحد اصلي سازنده اكوسيستم ها هستند.
كره زمين از بدو پيدايش تا به امروز شاهد ظهور و انقراض ميليونها گونه مختلف بوده است كه شايد مجموع آنها بيش از ده برابر انواع موجودات امروزي باشد.
متأسفانه به دليل عدم دسترسي كامل به آثار گونه هاي منقرض شده و يا در برخي موارد عدم وجود چنين آثاري، مطالعه و ارائه نظريه در رابطه با تنوع زيستي موجود بر روي كره زمين در دوران هاي گذشته آسان نمي باشد. با اين وجود شواهد و مدارك مستند و جالبي از حضور بسياري از گونه هاي منقرض شده در دسترس است كه بوسيله آنها مي توان زمان تقريبي ظهور گروههاي مختلف جانوري را بر روي كره زمين تخمين زد.
امروزه بر روي كره زمين در حدود دو ميليون گونه موجود زنده شناسايي و نامگذاري شده اند كه دانشمندان حدس مي زنند كه اين رقم تا حدود ده ميليون قابل افزايش باشد. البته بخش عظيم اين افزايش متعلق به گروههاي بي مهرگان و بخصوص بندپايان مي باشد.
بي شك مناطق گرمسيري كره زمين بالاترين درصد تنوع گونه اي را شامل مي گردند بدين معنا كه بيش از نيمي از انواع شناخته شده موجودات زنده در جهان، در اين مناطق زيست مي نمايند.
كشور ما، ايران، در منطقه پالئاركتيك و از لحاظ آب و هوايي در منطقه معتدله نيمكره شمالي واقع است. ايران به دليل قرار گرفتن بر روي نوار بياباني نيمكره شمالي از يك طرف و وجود رشته كوههاي مرتفع و طولاني مانند زاگرس و البرز از طرف ديگر و همچنين مجاورت با درياي خزر و خليج فارس و درياي عمان از زشمال و جنوب، صاحب اقليم هاي بسيار متنوعي گشته كه خود بر بروز تنوع بالاي گونه اي بسيار مؤثر بوده است. تنوع اكوسيستم ها نيز در كشور ايران بسيار چشمگير بوده كه هر يك تعداد متنوعي از انواع موجودات زنده را در خود جاي داده اند.
تنوع ژني نيز درجمعيت هاي مختلف گونه هاي موجود بسيار بالا مي باشد. اين بدان معناست كه با وجود اينكه بسياري از جمعيت هاي موجود ممكن است به گونه اي واحد تعلق داشته باشند، ولي به دليل دور بودن يا به نوعي ايزوله بودن اين جمعيت ها از ديگران، ژنها در طول زمان هاي طولاني از قديم تا امروز دستخوش تغييرات بسياري گرديده اند كه مطالعه بر روي آنها امكان دسترسي به نحوه تكامل آنها را ميسر مي سازد. اين تغييرات در بسياري موارد منجر به توليد گونه هاي مجزا نشده و اين تنوع در سطح ژن باقي مي ماند.
اكوسيستم ها نيز با داشتن شرايط خاص اقليمي كه منحصر به هر اكوسيستم مي باشد، انواعي از موجودات زنده را در خود پربورش مي دهند كه اگر چه ممكن است با اكوسيستم هاي ديگر از لحاظ تشابه گونه اي همپوشاني داشته باشند ولي هريك از اين گونه ها داراي نقشه ژني متفاوتي هستند كه در برخي موارد پس از گذشت هزاران يا ميليونها سال مي تواند گونه هاي جديدي را رقم بزند.
در اينجا براي آشنايي بيشتر با تنوع زيستي جهان در سطح گونه، دياگرامي از تنوع گونه اي همه موجودات زنده ارائه شده است:
+ نوشته شده در چهارشنبه یازدهم فروردین ۱۳۸۹ ساعت 12:54 توسط علی
|